Beynin elektrikle uyarılması hafızayı geliştiriyor

Hafıza performansını artırdı
Stimülasyonun zamanlaması önemli
Askeri çalışmalarda da kullanılabilir
Yorumlar

Günümüzde pek çok araştırmacı nörolojik hastalıkların tedavisinden beynin kabiliyetlerinin geliştirilmesine kadar pek çok farklı noktada elektrik stimülasyonunun etkilerini test ediyor. Elektrik akımı ile beyindeki hedef bölgenin uyarılması anlamına gelen elektrik stimülasyonu ile ilgili yakın zamanda Pensilvanya Üniversitesi ve ABD'nin köklü sağlık kurumlarından Mayo Klinik tarafından da iki farklı çalışma yapıldı. Bu çalışmaların ortak noktası ise çalışma sonucunda ulaşılan bulgular. İki çalışma da elektrik stimülasyonu ile hafızanın ve öğrenme kabiliyetinin geliştirilebileceğini gösteriyor.

Hafıza performansını artırdı

Hafızanın güçlendirilmesi için beyindeki kilit alan olan beynin lateral temporal korteks bölgesine odaklanan iki çalışmadan ilki Mayo Klinik tarafından gerçekleştirildi. Çalışmada hafıza problemi yaşayan 22 epilepsi hastasına bir kelime listesi verilirken kelimeleri okuması istenildi. Sonra hastaların beynine implant edilen elektrotlar kullanılarak lateral temporal kortekse ve beyindeki farklı dört farklı bölgeye elektrik stimülasyonu uygulandı. Stimülasyon sonrasında hastalardan okudukları kelimeleri hatırlamalarını ve söylemelerini isteyen ekip, dört hastada lateral temporal kortekse stimülasyon uygulandıktan sonra hafıza performansının arttığını ve daha fazla kelimeyi hatırladığını tespit etti.

Mayo Klinik araştırmacıları araştırmanın kapsamının sınırlı olduğunu ancak yine de çalışmanın, hafıza geliştirme araştırmalarında lateral temporal kortekse odaklanılması gerektiğini işaret ettiğini açıkladı. Mayo Klinik'ten sinir ve beyin cerrahı Jamie Van Gompel de elde edilen bulguların hafızayı geliştirmeye yönelik yeni yöntem ve cihazların oluşturulmasında kullanılabileceğini belirtti.

Stimülasyonun zamanlaması önemli

Pensilvanya Üniversitesi tarafından yapılan ikinci çalışmada ise beynin aynı bölgesine elektrik stimülasyonu uygulanırken bu kez Mayo Klinik araştırmasından farklı olarak stimülasyonun zamanlamasına odaklanıldı. Ekip tarafından daha önce yapılan araştırmalar yanlış zamanda uygulanan elektrik stimülasyonunun hafıza üzerinde tutarsız etkilere neden olabileceğini ortaya koymuştu. İlk olarak hafıza testi esnasında katılımcıların beyin aktivitesini inceleyebilecek bir bilgisayar modeli oluşturan ekip, bu model ile beynin bir şeyin etkin ya da etkisiz öğrendiğine beyindeki aktivitedeki farklılıkları incelemeye başladı.

Çalışma ile katılımcıların elektrik stimülasyonu uygulanmadan önce ve uygulandıktan sonraki beyin aktivitesini karşılaştıran araştırmacılar lateral temporal korteks elektrik stimülasyonu uygulandıktan sonra hafıza ve öğrenme kabiliyetinin yüzde 15 oranında arttığını gözlemledi. Çalışmaya öncülük eden araştırmacılardan Michael Kahana; hastaya özgü, kişiselleştirilmiş makine öğrenme modelleri geliştirilerek sadece bir şeyin beyin tarafından etkin öğrenilmediği anlarda beyne elektrik stimülasyonu uygulanabileceğini dile getirdi. Böylece hafızada tutarsız bir etki yaratmanın önüne geçilebilir ve kişilerin etkin bir şekilde öğrenmediği için hatırlamakta zorlandığı şeyleri hatırlaması sağlanabilir.

Askeri çalışmalarda da kullanılabilir

İki çalışma da henüz elektrik stimülasyonu ile hafızanın güçlendirilmesi yolunda emekleme aşamasında olsa da stimulasyonun uygulanması gereken bölgenin tespiti ve stimulasyonun zamanlaması hakkında ulaşılan bulgular yeni bir dönemin kapısını aralayabilir. Oxford Üniversitesi'nden Roi Cohen Kadosh da araştırmaların heyecan verici olduğunu belirtirken özellikle alzheimer hastalarına yönelik daha fazla klinik test yapılması gerektiğini dile getirdi. Öte yandan çalışmaların daha kapsamlı başarılı sonuçlara ulaşması halinde elektrik stimülasyonunun sadece alzheimer hastalarına değil savaş sonrası hafıza kaybı yaşayan askerlere de uygulanabileceği belirtiliyor. Nitekim ABD Savunma Bakanlığı'na bağlı görev yürüten DARPA da bir süredir elektrik stimülasyonu ile hafızanın geri getirilmesi üzerine yoğunlaşmış durumda ve iki çalışma ile elde edilen bulguların DARPA bünyesinde de kullanılması bekleniyor.