Ünlü bilim dergisi Nature'da yayınlanan araştırma, güvelerin tam da Darwin'in öngördüğü gibi evrimleştiğini gösterdi. Hava kirliliği, ağaçlardaki güvelerin evrimini nasıl etkiledi? Cevabı haberimizde.
Bir doğa gerçeği/yasası olan evrimin nasıl gerçekleştiğini açıklayan bilgiler toplamına evrim teorisi veya evrim kuramı denir. Benzer şekilde yer çekimi (kütleçekim) de bir doğa gerçeğidir. Bu gerçeğin nasıl meydana geldiğini açıklayan bilgiler bütününe kütleçekim kuramı denir. Aynı yasa hakkında farklı bilim insanları farklı kuramlar ortaya koyabilir. Mesela Lamarck'ın evrim kuramına göre sonradan kazanılan özellikler yeni nesle aktarılıyordu. Fakat bugün, bunun bu şekilde gerçekleşmediğini biliyoruz. Nitekim nesiller boyunca sünnet edilen erkek çocukların yavruları, hala bir penis ucu derisiyle doğuyor. Darwin ve Wallace ise doğal seçilim yoluyla evrim kuramını açıklamıştı. Uzun yıllardır bu kuramın doğru olduğunu biliyoruz.
Darwin, kuramını desteklemek için farklı örnekler sunmuştu. Onlardan biri de sanayileşmenin getirdiği "endüstriyel melanizm"di (kararma). Birkaç gün önce ünlü bilim dergisi Nature'da yayınlanan araştırma, bunu kesin olarak doğruluyor. Darwin, güvelerin doğal solgun renginin, ağaç üzerinde yetişen likenlerin üstünde saklanmaya uygun olduğunu fark etti. Ancak Sanayi Devrimi sırasında İngiltere'de yükselen hava kirliliğinden etkilenen ormanlarda, güve ve kelebeklerin farklı formları türemişti. Artık koyu renkliler sayıca üstündü. Çünkü, havada uçuşan ufak kirli parçacıklar, ağaçlardaki likenlerin ölmesine neden oldu. Böylece koyu renkli ağaç kabukları görünür hale geldi. Bu kabukların üzerinde kamufle olmak içinse koyu renkli olmak gerekiyordu. Yani doğal seçilim adındaki süreç, güve ve kelebekleri adeta "kararttı". Nitekim açık renkli olanlar daha kolay av olduğu için sayıları azalmıştı.
Hava değişince güveler de değişti
Zamanla hava kirliliğine karşı alınan önlemler sayesinde likenler yeniden çoğalmaya başladı. Dolayısıyla açık renkli güvelerin sayısı tekrar arttı. Çünkü onlar yeniden avantajlı hale gelmişti. Bilim insanları biberli güve denilen türün evrimini birkaç kez gözlemlemiş olsa da, kamuflaj yetenekleri ile avcılara karşı hayatta kalma başarıları daha önce hiç karşılaştırılmamıştı. Exeter Üniversitesi'nden ekolog Martin Stevens şöyle konuştu: "Dünya genelindeki biyoloji ders kitaplarında, evrim konusu işlenirken verilen en meşhur örneklerden biri sanayi devriminin güveleriydi. Bu örnek, evrim karşıtları tarafından sık sık saldırıya uğruyordu."
Güveler ve kelebeklerle en çok beslenen canlı grubu kuşlardır. Bilim insanları dijital görüntü analizlerini kullanarak, kuşların morötesi görüşünü dikkate aldılar. Böylece kuşların gözünden bakmayı denediler. Biberli güvelerin, kabuk ve likenlere ne düzeyde uyum sağladığını ölçtüler. Exeter Üniversitesi araştırmacılarından Olivia Walton, "Biberli güvelerin kamuflajı, güçlü bir hayatta kalma yeteneği demektir. Açık renkli güvelerin, likenlerle kaplı bir ağaçta kuşlar tarafından fark edilme ihtimali çok daha düşük oluyor" şeklinde konuştu.
*Not: Genlerle kazanılan ve canlının uyum yeteneğine katkı sağlayan özellikler, adaptasyon (uyum) olarak bilinir. Adaptasyonlar yeni nesle aktarılan özellikler olduğu için bir evrim mekanizmasıdır. Ancak ten renginin koyulaşması veya kasların gelişmesi gibi sonradan kazanılan, geçici olan ve yeni nesle doğrudan aktarılmayan özellikler, bir evrim mekanizması değildir. Onlar modifikasyon olarak adlandırılır.
1 Kişi Okuyor (0 Üye, 1 Misafir) 1 Masaüstü
GENEL İSTATİSTİKLER
17556 kez okundu.
37 kişi, toplam 45 yorum yazdı.
HABERİN ETİKETLERİ
DNA, genetik ve