Family Tree DNA, suçluların yakalanması için özel bilgileri emniyet güçleriyle paylaşıyor

1979 yılında işlenen cinayet
Yorumlar

Evde DNA testi yapabilmenize imkân sağlayan Family TreeDNA adlı şirket, suçluların yakalanması için kolluk kuvvetlerine yardım etmek maksadıyla müşterilerinden genetik bilgilerini paylaşmalarını istiyor.

Şirket bu kapsamda, 2002 yılında kaçırılan ve akabinde canlı olarak bulunan Elizabeth Smart adlı genç kızın babası Ed Smart’ın yer aldığı bir de reklam filmi çekmiş. MIT Technology Review’a göre reklam filminde Smart, “Siz de DNA testi yapmış milyonlarca kişiden biriyseniz, kayıp halkayı bulmak konusunda yardımcı olabilirsiniz.” sözleriyle, insanları söz konusu genetik bilgileri emniyet güçleriyle paylaşmaya davet ediyor.

Family TreeDNA’ya ait veri tabanının suçları aydınlatmak adına, FBI ajanlarınca düzenli olarak kullanıldığı haberi Ocak ayında Buzzfeed tarafından paylaşılmıştı. Olayın ortaya çıkmasını müteakiben eleştiri yağmuruna tutulan firma ise müşterilerine, DNA bilgilerinin emniyet ile paylaşılmama seçeneğini sunmaya başlamıştı. Sistemde kalmayı kabul eden müşteriler, emniyet güçlerinin düzenli olarak güncellediği fail ya da kurban veri tabanında kendilerine ait DNA’da bir eşleşme tespit edilirse ilgili kolluk kuvveti birimlerine bilgi verilmesi hususunu kabul etmiş oluyorlar.

1979 yılında işlenen cinayet

Yukarıda bahsi geçen yöntemin işe yaradığını göstermek için ise 1979 yılında işlenen bir cinayet örnek verilmiş. Polis, cinayet sanığı Paul Jean Chartrand’ın GEDmatch adlı DNA veri tabanında bilgileri bulunan uzak bir akrabası olduğunu tespit etmiş. Polis daha sonra adımları geriye doğru takip ederek sanığın DNA bilgilerini paylaşmış olan birinci dereceden akrabalarına ulaşmış. Verileri inceleyen polis en sonunda cinayet mahallinde bulunan kanın Chartrand’a ait olduğu tespit edebilmiş.

Emniyet güçlerinin benzer olayları aydınlatırken kullandığı genetik soy ağacı yöntemi bir taraftan da temel hakları ihlal ettiği gerekçesiyle sert biçimde eleştiriliyor. Ancak basit bir mahkeme kararının, bahse konu eleştirilerin hepsini bir çırpıda silip atacağı ve bu sayede polisin daha fazla bilgiye erişim saylayabileceğinin unutulmaması gerektiği de temel hak ve özgürlük savunucularına hatırlatılıyor.