Genetiği değiştirilmiş virüs sayesinde antibiyotiğe dirençli bakteri yok edildi

Hastaya özel tedavi yöntemi
Yorumlar

Genetiği değiştirilmiş bir virüs genç bir kızın hayatını kurtardı. En basit haliyle ciğerlerin mukus ya da hastalık yayan bakterileri vücuttan atamaması olarak tanımlanabilen ve genetik bir rahatsızlık olan kistik fibroz hastası 17 yaşındaki Isabelle Holdaway adlı İngiliz genç kız, hastalığından kurtulmak adına radikal bir karar vererek akciğer nakli yaptırmaya karar verir. İki akciğeri birden değiştirilen genç kızın hayatı, dikişlerinden sızmaya başlayan ciddi bir enfeksiyon fark edilince kabusa döner.

Yakın tarihlerde benzer bir operasyon geçiren bir başka erkek hasta da benzer semptomlar sebebiyle hastaneye başvurur. En güçlü antibiyotiklerin bile işe yaramadığını gören doktorlar, hastaları palyatif bakıma (Palyatif bakım, yaşamı tehdit eden hastalıklardan kaynaklanan problemler ile karşılaşan hastaların ve hasta yakınlarının yaşam kalitesini, başta ağrı olmak üzere tüm fiziksel, psikososyal ve ruhsal problemlerin erken tespit edilerek ve etkili değerlendirmeler yapılarak önlenmesi veya giderilmesi yolları ile arttıran bir yaklaşım) almaya karar verir.

Bu aşamadan sonra araştırmalarına devam eden doktorlar son çare olarak; Pittsburgh Üniversitesinde görev yapan ve hayatının son 20 yılını bakteriyofajlar (=faj) olarak bilinen ve bakterileri yok eden virüslerin araştırılması ile bunların toplanmasına harcayan Graham Hatfull adlı mikrobiyoloğa başvurmakta bulurlar.

Londra’daki doktorların Hatfull ile iletişime geçtiği sıralarda, erkek hasta maalesef hayatını kaybeder. Ancak doktorlar, Hatfull’un sağladığı faj sayesinde kadın hasta için umut ışığının devam ettiğini ifade eder.

Hatfull’un laboratuvarından tedarik edilen ve ikisinin genetiği değiştirilmiş virüs olduğu üç fajla birlikte tedavi altına alınan hasta rahatsızlığından tamamen kurtulamasa bile gözle görülür ilerleme gösterir, deri lezyonları kaybolur ve hayattan yavaş yavaş keyif almaya başlar.

Nature Medicine dergisinde yayınlanan habere göre hastanın geçirdiği bu alışılmadık süreç ve inanılmaz hikâye, genetiği değiştirilmiş bakteriyofajlar’ın bir insan üzerinde denendiği ilk vaka olma özelliğini taşıyor. Elde edilen sonuç, antibiyotiğe dirençli bakterilere karşı yürütülen savaşta insanlık lehine çok önemli avantajlar içeriyor.

Hatfull, tedavi edilen hastada kullanılan bakteriyofajlar’ın isimlerinin de olduğunu ifade etmiş. Muddy, ZoeJ ve BPs adlı fajlardan en etkilisinin ise Muddy olduğu ifade ediliyor. Litik (eritici ve yıkıcı etkiye sahip) bir hayat döngüsüne sahip faj, hedefindeki bakterinin çalışma mekanizmasını ele geçirerek bundan milyonlarca kopya üretiyor. Bu saldırıya dayanamayan hücre ise patlayarak bakterinin ölümüne neden oluyor. Hatfull’un geliştirdiği bir yöntemle modifiye edilen diğer iki fajın da hastanın enfeksiyonuna saldırarak, iyileşme sürecine katkı sağladığı ifade edilmiş.

Hastaya özel tedavi yöntemi

Sentetik biyolojide bir devrin müjdecisi olarak tanımlanabilecek tedavi için Hatfull tedbirli konuşuyor. Bahsi geçen yöntemin henüz genele yayılamayacağı uyarasında bulunan bilim insanı, tedavide kullanılan fajların hastaya özel geliştirildiğini ve farklı hastalıklarda işe yaramayabileceğinin altını çizmiş.