Projeler Kickstarter’dan önce Çin’de hayat buluyor

Son yıllarda kitle fonlama aracı olarak tanımlanan Kickstarter ve Indiegogo gibi platformlar, farklı projelerin hayata geçme mekanı oldu. Oculus Rift ve Pebble gibi popüler teknolojilerin de doğduğu mekan olarak gösterebileceğimiz bu platformlar Çinlilerin de çok ilgisini çekiyor.

Çin, öteden beri kopya ürünlerin cenneti olarak bilinir. Son dönemde Xiaomi, Meizu, DJI, Huawei gibi devler çıkararak aslında teknoloji üretim üssü olabileceğini de göstermişti ancak yine de kopya ürün pazarı, bu ülkede önemli bir geçim kaynağı olmayı sürdürüyor.

Kopyacılıkta Yeni Ufuklar

Yeni yapılan araştırmalar Çinli üreticilerin kopya işlerine fikir vermesi açısından Kickstarter ve Indiegogo gibi kitle fonlama platformlarına yöneldiğini gösteriyor. Bu platformlarda gerçekleşen veya gerçekleşmeyen pek çok proje, Çinli üreticilerin atölyelerinde hayat buluyor. Yekutiel Sherman adındaki İsrailli girişimcinin başına gelenler buna bir örnek.

Sherman hem kılıf hem de özçekim çubuğu olabilen projesini ailesinin de katkısıyla prototip haline getirmeyi başarmış. Daha sonra da Kickstarter üzerinde destek aramaya başlamış.

 

Tam Boyutta Gör

Projesinin büyük ilgi göreceğini düşünen Sherman, Alibaba üzerinde gezinirken adeta şok olmuş zira daha Kickstarter kampanyasının ilk haftasında ürünün Çinli üreticiler tarafından kopyalandığını ve satışa sunulduğunu görmüş. Üstelik kendisi 47$ bağış talep ederken, Çinli üretici 10$ gibi çok ucuz bir seviye belirlemiş. Hatta Stikbox adındaki orijinal ismi de hiç çekinmeden kopya ürüne koymayı ihmal etmemiş.

Elbette Kickstarter üzerinde destekçilerden şikayetler geç kalmamış. Pek çok bağışçı, 10$’a bulunabilen çubuğun 47$ olmasına tepki göstermiş. Yine de Sherman projesini ucu ucuna hayata geçirmeyi başarmış. Bu da işin tek tesellisi olmuş.

 

Çin’de Foxconn gibi dev üreticiler bulunuyor ancak aileler tarafından işletilen irili ufaklı binlerce tesis mevcut. Bunların bazıları kendi müşterilerine hitap ederken bazıları da üretim devleri için örneğin bir bileşenin tedariğini yapıyor. Çoğu ise Kickstarter, Amazon, Indiegogo gibi platformları sürekli tarayarak ilgi uyandıracak projeleri kısa süre içerisinde hayata geçiriyor.

Hukuki Mücadele Çok Zor

Çin’de sahibi olduğunuz bir lisans kopyalandığı zaman işiniz gerçekten çok zor. Gerekli kanunlar var ancak uygulanması büyük vakit ve para gerektiriyor. Bazen Kickstarter üzerinde bir projenizin Çin’de hayat bulduğunu görüyorsunuz. Veya bir Çinli üretici ile üretim ortaklığı kurmak için kapalı kapılar ardında tanıttığınız projenizin ertesi günü onlarca küçük üreticinin elinde olduğunu fark ediyorsunuz. Hatta bazen üretici ortak, anlaşma konusu ürününüzü bantlara sokarken, özel atölyesinde ayrı olarak yine ürününüzü çıkarıyor ancak bu kez üzerinde kendi markası oluyor.

Apple veya Samsung gibi belli başlı üreticilerle çalışan firmalar için işler biraz daha kolay. Ortaklığı bitirme, üretimi durdurma, tazminat gibi çeşitli sözleşme maddeleri, önemli bir müşterisini kaybetmek istemeyen üretici tarafından kabul ediliyor ve uygulanıyor.

Küçük ve binlerce üretici söz konusu olduğunda işler karışıyor. Tümüne birden tazminat davası açmak, bu davaları takip etmek ve her birinin bağlı olduğu bölgedeki mahkemeleri patent ihlaline ikna etmek oldukça zor. Bu hem iyi bir avukat ordusu hem de bol para gerektiriyor.

Çinli perakende devi Alibaba bile merdiven altı üreticilerden şikayetçi. Patron Jack Ma, sayfalarındaki binlerce orijinal ürünün kopyalandığını ve satışa sunulduğunu belirtiyor. Bu noktada Jack Ma bir şeye dikkat çekiyor. Bu ürünler hem orijinali kadar iyi hem de daha ucuz.

Çin’deki önlenemez kopyacılık sektörü firmalara yüz binlerce dolar zarar veriyor ancak kesin bir şekilde önüne geçme veya orijinal hale getirme imkanı bulunmuyor. İşçilik çok ucuz olduğu için de teknoloji devleri Çin’den vazgeçemiyor. Yani bir kısır döngü oluşmuş durumda.