Telegram ve Rusya arasındaki soğuk savaşın ardında neler yaşanıyor?

Nasıl başladı?
"Gizlilik satılık değildir"
Halk Telegram’ın yanında
İran'da da yasaklandı
Yorumlar

Yusuf Akbaş

Teknoloji Editörü

Telegram ve Rusya arasındaki soğuk savaşın ardında neler yaşanıyor?

Rusya menşeili mesajlaşma uygulaması Telegram, son günlerde Rusya hükümeti ile ters düşmüş durumda. Rusya, Telegram’ın şifrelerini istedi. Geliştiriciler vermeyince uygulamaya erişim yasağı getirildi. Uygulamaya erişimi kesmek için 20 milyona yakın IP adresi bloke edilince Telegram dışındaki internet siteleri de bu yasağın kurbanı oldu. Uygulamanın IP bloğu sürekli değiştiği için tam olarak yasak getirilemedi. Peki, Telegram ve Rus hükümeti arasındaki gerilim nasıl başladı ve süreç nasıl ilerledi? Yaşananları teker teker ele aldık.

Nasıl başladı?

Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB), Telegram uygulamasının uçtan uca şifreleme kodlarını kendisiyle paylaşmasını istedi. Telegram Kurucusu Pavel Durov ise bu talebi açık bir şekilde kamuoyuna duyurdu ve uçtan uca şifreleme kodlarını istihbarat teşkilatına vermenin anayasa ihlali olacağını savundu.

Rusya Federal Bilgi Teknolojileri ve Kitle İletişimi Denetleme Kurumu (Roskomnadzor), Telegram’da terörizm içerikli mesajların paylaşılabileceği ve Rusya Federasyonu vatandaşlarının ulusal güvenliği gerekçe gösterilerek uygulamayı mahkemeye verdi. Mahkeme kararı sonucunda uygulamaya erişim yasağı getirildi.

"Gizlilik satılık değildir"

Mahkeme kararını “saçmalık” olarak tanımlayan Telegram Kurucusu Pavel Durov, kararla ilgili olarak “Telegram’da gelir akışları veya reklam satışlarını umursamama gibi bir lüksümüz var. Gizlilik satılık değildir. Açgözlülük ve korku sebebiyle insan haklarından feragat edilmemelidir.” dedi.

Rusya’nın Telegram’a özel erişim istemesinde Aralık 2017’de St. Petersburg metrosunda düzenlenen terör saldırısının etkisi bulunuyor. Çünkü yapılan araştırmalar sonucunda saldırganların eylemi Telegram üzerinden haberleşerek planladığı ortaya çıktı.

Rus yetkililer, Telegram’a erişimi kesmek için uygulamanın kullandığı IP bloğunu engelliyor. Buna karşılık Telegram da "IP hopping" olarak adlandırılan bir yöntemle sürekli IP adreslerini değiştiriyor. Rusya’nın engellediği IP bloğuna diğer web servisleri dâhil olduğunda bu bloğu kullanan Google, Amazon, Spotify gibi devlerin uygulamalarına erişim sağlanamıyor. Bunun sonucunda Ruslar isyan ediyor.

Halk Telegram’ın yanında

Rusya’nın özel hayatın gizliliğini yok sayması, uygulamaya erişim engeli getirmesi ve bu engeli getirmeye çalışırken elini yüzünü bulaştırması sonucunda Rus halkı Telegram’ın yanında saf tutmaya başladı. Moskova’da kararı protesto etmek için sokağa döküldü.

10 bini aşkın kişiden oluşan grup, protestosunda uygulamanın sembölü olan kağıttan parçaları kullandı. Protesto alanına gitmek istemeyenler de camlarından uçurduğu uçaklarla destek verdi.

İran'da da yasaklandı

Telegram, Rusya’nın ardından İran’da da yasaklandı. Karara gerekçe olarak “ulusal güvenliğe tehdit oluşturması” gösterildi.

Yasak kararına ilişkin yapılan açıklamada ise şu ifadelere yer verildi: "İran vatandaşlarının, sosyal ağ uygulaması Telegram'la ilgili şikâyetleri ve Telegram'ın yasa dışı faaliyetlerine karşı güvenlik kuruluşlarının talepleri üzerine mahkeme uygulamanın kullanımını yasaklamıştır."

Telegram ve Rusya arasındaki gerilimin devamında neler yaşanacak merak konusu. Rusya, benzer gerilimi erişim şifresini istediği Viber vb. uygulamalarla da yaşayabilir.