AMD Radeon HD 6900 serisinin tüm detayları

Yorumlar

Erdi Özüağ

İnceleme, Test ve Analiz Editörü

ATi Radeon HD 5800 serisiyle birlikte DirectX 11 destekli ilk ekran kartlarını lanse eden AMD, aradan geçen süre zarfında çok sayıda model pazara sundu ve milyonlarca adetlik satış gerçekleştirmeyi başardı. Firmadan yapılan açıklamalara göre DirectX 11 pazarında Radeon HD 5000 serisi ile %90'nın üzerinde pazar payı elde edilirken, Radeon HD 6800 serisiyle başlayan yeni jenerasyon sayesinde güçlü satış performansının sürdürülmesi ve pazar performansının devam ettirilmesi hedefleniyor. Çift grafik işlemcili Radeon HD 5970 modeliyle performans liderliğini bir yılı aşkın bir süredir koruyan AMD, tek GPU'lu ekran kartı arenasına da da pozisyonunu güçlendirmeye hazırlanıyor. Uzun süredir merakla beklenen Radeon HD 6900 serisi için geri sayım başladı ve 15 Aralık'ta yapılacak lansman için gözler artık AMD cephesinden yapılacak açıklamalara çevrilmiş durumda.

Yakın Plan: AMD Radeon HD 6950 ve Radeon HD 6970

Ağustos sonunda yaptığı açıklamayla birlikte Eylül ayından itibaren yeni ürünlerinde ATi logosu kullanmamaya başlayan AMD, bu stratejinin ilk temsilcileri olan Radeon HD 6800 serisi ekran kartlarını Ekim ayında pazara sunmuştu. Kendi fiyat segmentlerinde pazara yeni bir soluk getiren Radeon HD 6800 serisi ekran kartları, tasarım açısındansa devrim sayılabilecek yenilikler sunmuyor, bir önceki jenerasyon ile büyük benzerlikler taşıyorlardı. Ancak lansmanı yapılacak Radeon HD 6900 serisi, tasarım yani grafik işlemci mimarisi açısından AMD adına yeni bir sayfa olarak tanımlanabilir. Her ne kadar mimarinin temeli, şimdiye kadar sürekli güncellenen ve aşama aşama yeni özelliklerle geliştirilen R600 mimarisinden bir takım izler taşıyor olsa da Cayman kod adlı yeni grafik yongası ve güç verdiği Radeon HD 6900 serisi, AMD adına son dönemin en önemli güncellemeleri olarak öne çıkıyor. Northern Islands serisinin en güçlü grafik yongası olarak tanımlayabileceğimiz Cayman, HD 6950'de Pro, HD 6970'te ise XT versiyonlarıyla yer alıyor.

AMD Radeon HD 6900 serisinin tüm detayları

AMD'nin Cayman kod adlı yeni grafik yongası için göze çarpan en önemli yenilik, 4D ALU tasarımına geçilmiş olması. Paralel işlemci dizilimini radikal bir şekilde değiştiren tasarım güncellemesi sayesinde daha az zar alanından daha yüksek performans elde edilerek, watt başına düşen performans verimliliğinin arttırılması hedefleniyor. AMD cephesinden gelen bilgilere göre 4D ALU tasarımı sayesinde Stream Processor olarak bilinen paralel işlemci çalışma verimliliği de önemli ölçüde arttırılıyor. Tasarımsal değişiklik bir yandan oyun performansına olumlu etki edecek, öte taraftan Cayman GPU'sunu kullanan FirePro/FireGL/FireStream serisi ekran kartlarına da ciddi bir katkı sağlayacak. Kısaca özetlemek gerekirse, GPGPU kullanımı hızla yaygınlaşıyor ve Bulut bilgi-işlem ve/veya Bulut Ofis kavramlarıyla birlikte GPU tabanlı işlem çözümlerine olan talep artıyor. İşte bu noktada Nvidia'nın özümlerine karşı AMD, Stream teknolojisini yüksek işlem gücü sunan çalışma verimliliği arttırılmış kartlarla yaygınlaştırmanın planlarını yapıyor.

AMD'nin Radeon HD 6900 serisine geri dönecek olursak, bu seri altında en azından şu anki planlara göre üç model sunulacak. Bu modellerden ilk ikisi olan Radeon HD 6950 ve Radeon HD 6970, 15 Aralık'ta pazara sunulacaklar. Şu anki lider model olan Radeon HD 5970'in yerini alacak çift GPU'lu Radeon HD 6990 çözümü ise AMD tarafından geçtiğimzi haftalarda yapılan bir strateji değişikliği ile yeni yılın ilk aylarına kaydırıldı. Cayman GPU tasarımı, Radeon HD 6900 serisi ekran kartlarında iki farklı konfigürasyon seçeneği ile sunuluyor ki bunlar, Radeon HD 6950 modeline güç veren Cayman Pro ve Radeon HD 6970 modelinde kullanılan Cayman XT. Bu noktada çift GPU'lu Radeon HD 6990 modelinde de Cayman XT GPU'sunun çiftine yer verileceği ancak yük altında 250 Watt güç çeken HD 6970'e göre saat hızları biraz daha düşük tutulacak.

Şimdi gelin isterseniz hep birlikte Radeon HD 6900 serisi ekran kartlarının detaylarına yakından bakalım. Bu seri, AMD adına farklı açılardan büyük önem taşıyor. Yüksek satış başarısı elde eden Radeon HD 5800 serisinin yerini almak üzere tasarlanan ekran kartları, 500 serisi ile yeni bir ivme yakalayan Nvidia karşısında firmanın en önemli kozlarından birisi olacak. Ancak tüm bunlarla birlikte Radeon HD 6900 serisinin bir diğer önemli özelliği ise, ATi'nin AMD çatısı altına girdiği günden bu yana hazırlanan en büyük grafik yongası olması. Bilindiği üzere AMD çatısı altında sunulan R600 GPU'sunun tasarım çalışmaları ATi bağımsız bir marka iken tamamlandığı için onu ayrı değerlendirebiliriz. 80nm üretim teknolojisiyle hazırlanan ve 700 milyon civarında transistör içeren R600 GPU'su, 400mm2 olan zar boyutu ile Radeon serisi için hazırlanan en büyük GPU idi.

Üretim teknolojilerine bağlı olarak fabrikasyon sürecindeki gelişmeler sayesinde artık daha fazla sayıda transistörü daha küçük zar alanında paketleyebilmek mümkün. Bu noktada R600 GPU'su ile Cayman arasında bir mukayese yapılabilir. 80nm fabrikasyon süreciyle üretilen R600, yukarıda da belirttiğimiz gibi 400mm2 zar alanında 700 milyon transitör barındırırken, AMD'nin şimdiye kadar hazırladığı en güçlü grafik yongası olan Cayman ise 389mm2 olan zar alanında 2.64 milyar transistör içeriyor. Radeon HD 6950 ve Radeon HD 6970'de iki farklı versiyonu kullanılan Cayman GPU'sunu dilerseniz HD 6970'nin teknik özellikleri çerçevesinde yakından tanımaya başlayalım. AMD'nin resmi dökümanlarının sızdırılmasıyla ortaya çıkan bilgilerden de anlaşılabileceği üzere HD 6970, tek hassasiyette 2.7 TeraFLOP, çift hassasiyette ise 6675GigaFLOP işlem gücü sunuyor.

Sahip olduğu yüksek işlem gücü, gerekli yazılım desteği kazandırılarak teorikten pratiğe çevrildiği takdirde watt başına düşen performans ve enerji verimli işlem tasarımlarında oldukça iddialı olabileceği belirtilen Radeon HD 6970'in grafik işlem birimi 880MHz'de, bellekleri ise 5500MHz'de görev yapıyor. VLIW4 tasarımını temel alan Cayman XT GPU'su ile 1536 paralel işlem birimine sahip olan ekran kartı, 256-bit bellek veri yolu desteği ve 2GB GDDR5 bellek kapasitesiyle desteklenmiş. 96x doku ünitesine ve 32x ROP birimine sahip olan Cayman XT tabanlı Radeon HD 6970 modeli için açıklanan doku doldurma performansı 84.5 Gtex/saniye, piksel doldurma performansı ise 28.2Gtex/saniye olarak belirtiliyor. Bir başka AMD dökümanına göre GeForce GTX 570 ile GeForce GTX 580 arasına konumlandırılan Radeon HD 6970 modeli için açıklanan bant genişliği ise 176 Gbps. Peki ya güç tüketimleri ? AMD'nin açıkladığı tüketim değerlerine geçmeden önce Radeon HD 6900 serisindeki PowerTune teknolojisinden bahsetmekte de fayda olduğunu düşünüyoruz. Dinamik saat hızı arttırma ve düşürme özelliği olarak bilinen bu teknoloji sayesinde farklı yük durumlarına göre farklı çalışma frekansı devreye sokularak akıcı oyun deneyimi ve enerji verimliliği sağlanabiliyor. Bu noktada AMD dökümanlarında ilk defa Typical Gaming Power tanımlı yeni bir güç tüketim parametresine yer verildiğini görüyoruz. Bu kapsamda HD 6970'in oyunlarda 190 Watt civarında güç tükettiği belirtilirken kart üzerinde yer alan 6pin ve 8pin güç konnektörlerinden de anlaşılabileceği üzere aslında HD 6970'in doğrudan erişebildiği güç miktarı 300 Watt yani bu noktada kartın hız aşırtma potansiyeli de akıllara geliyor ve 1GHz'in üzerine çıkabileceği belirtiliyor.

Radeon HD 6970'in teknik özelliklerinden sonra şimdi isterseniz biraz da performans değerlerinden bahsedelim. Bağımsız test sonuçları henüz yayınlanmadığı için üzerine konuşacağımız veriler, AMD dökümanlarında yer alan sonuçları esas alacak. AMD sunumlarına göre Radeon HD 6970, doğrudan GeForce GTX 580'in karşısına konumlandırılan bir çözüm değil. Evet AMD'nin tek GPU'lu en hızlı ekran kartı olarak, Nvidia'nın tek GPU'lu en hızlı ekran kartına rakip olup olmayacağı düşünülüyor ancak AMD, uzun süredir olduğu gibi en hızlı ekran kartı olarak çift GPU'lu modelini konumlandırırken, Radeon HD 6970'i ise onun hemen altına konumlandırıyor. AMD'ye göre Radeon HD 6970, Nvidia'nın GeForce GTX 480 ve yeni seride onun yerini alan GeForce GTX 570'den hızlı olmayı başarıyor. Güncel oyunlardan elde edilen test sonuçlarının yayınlandığı tabloya bakılırsa Radeon HD 6970, Nvidia'nın bir önceki amiral gemisi GeForce GTX 480'e kıyasla genel olarak %10-%25 civarında hızlı olmayı başarıyor. Ama unutmamak gerekiyor. GeForce GTX 580, transistör seviyesindeki güncellemeleri ve performans odaklı iyileştirmeleri sayesinde en hızlı GPU unvanını korumasını sağlayacak gibi görünüyor.

GeForce GTX570 ile Radeon HD 6970 arasındaki rekabette ise sonuçlar birbirine yakın olacak gibi görünüyor. GF110 GPU'sunu kullanan GeForce GTX 570, özellike paralel işlemci verimliliği gibi detaylarla GeForce GTX 480 üzerine çıkabilen bir potansiyel sergilerken, düşen bellek veri yolu ve kapasitesi ile yüksek çözünürlükte GeForce GTX 480'e göre bir miktar daha zayıf kalacağı yönündeki bilgiler de AMD cephesinden ulaşan detaylar arasında yer alıyor. Bu arada AMD'nin Radeon HD 6950 ve Radeon HD 6970 modelleri üzerinde 2GB GDDR5 bellek kullanmaya başladığını görüyoruz. Bunun arkasında yatan temel neden, hem yeni nesil oyunlar için yüksek çözünürlükte maksimum performans sağlamak hem de çoklu monitör teknolojisi ile Eyefinity ile birden fazla monitör kurulumuna sahip sistemlerde, oyun deneyimini en yüksek seviyede tutmak. Hazır çoklu monitör demişken, yüksek performans segmentinde önem arz eden konulardan bir diğerine yani çoklu ekran kartı teknolojilerine de bir göz atalım. Bilindiği gibi GeForce 400 serisi ile birlikte SLI verimliliğini ciddi şekilde arttıran Nvidia'ya karşı AMD, Radeon HD 6900 serisi ile birlikte Crossfire teknolojisini de ön plana çıkaracak gibi görünüyor.

Kullanıcı arabiriminin değiştirildiği yeni Catalyst sürücüsüyle ilgili açıklamasında, bundan böyle haftalık olarak yayınlanacak CAP yani Catalyst Uygulama Profilleri sayesinde Crossfire teknolojisini yaygınlaştıracağını belirten AMD, hazırladığı dökümanda Radeon HD 6970'in çifti ile yapılacak Crossfire kurulumlarında, Radeon HD 5870 Crossfire'a göre önemli gelişmeler sağladığını belirtiyor. Tablodan da anlaşılabileceği üzere Radeon HD 6970 Crossfire için sansasyonel diyebileceğimiz performans artışlarından bahsediliyor zira Radeon HD 5870 Crossfire'ın %60+ seviyesinde performans verdiği kimi oyunlarda Radeon HD 6970'in başarımı %200'ün üzerine çıkmış ki bu ikinci ekran kartından elde edilen verimliliği ciddi şekilde arttırıldığı anlamına geliyor. Bu noktada bir parantez daha açmakta fayda var zira elde edilen Crossfire sonuçları muhtemelen Hydra teknolojisini geliştiren Lucid firmasının pek hoşuna gitmeyecek. Geliştirdiği Hydra teknolojisi ile AMD ve Nvidia ekran kartlarının bir arada çalıştırılmasına olanak tanıyan firma aynı zamanda teknolojisinin AMD ekran kartları için Crossfire'da, Nvidia ekran karları için de SLI teknolojisinde daha iyi ölçeklenebilirlik değerlerine imza atacağını iddia etmiş ancak bunu özellikle sürücü sorunları nedeniyle şu ana kadar pek gerçekleştirememişti. Görünen o ki AMD ve Nvidia'daki gelişmeler sonrasında Lucid'in işi artık iyice zorlaşacak gibi.

AMD'nin tek GPU'lu ekran kartı arenasındaki yeni amiral gemisi Radeon HD 6970'ten sonra biraz da Radeon HD 6950 modelinden bahsedelim. Yukarıda da belirttiğimiz gibi Radeon HD 6970 ve Radeon HD 6950'de kullanılan Cayman XT ve Cayman Pro GPU'ları arasında zar boyutu ve transistör sayısı açısından herhangi bir farklılık bulunmuyor. Yani her iki ekran kartı da aynı GPU tasarımını baz alıyor ancak Cayman Pro GPU'sunda paralel işlemci sayısına etki eden SIMD kümelerinin bir kısmı kapalı olarak geliyor. Tek hassasiyetli işlem gücü 2.25 GigaFLOP ve çift hassasiyetli işlem gücü ise 563 TeraFLOP seviyesinde olan Radeon HD 6950 de dikkate alındığında görüldüğü üzere AMD üst seviye ekran kartlarının tamamına yakınında işlem gücünü 2 TeraFLOP seviyesinin üzerine çıkarmış durumda. Ancak bu noktada daha öncede belirttiğimzi gibi yazılımsal destek büyük önem kazanıyor. Zira donanımsal anlamda var olan teorik işlem gücü yazılımla pratiğe dökülmediği sürece "kontrolsüz güç, güç değildir" sloganında olduğu gibi geliştirciler adına çok fazla anlam ifade etmiyor. İşte bu nedenledir ki en azından şu an için Nvidia'nın Tesla çözümlerini kullanan sunucular daha fazla ön plana çıkıyor.

Aynı Radeon HD 6970 modelinde olduğu gibi 256-bit bellek veri yolu desteğine ve 2GB GDDR5 bellek kapasitesine sahip olan Radeon HD 6950, daha düşük çalışma hızlarına sahip. Grafik işlem birimi 800MHz'de, bellekleri ise 5GHz'de görev yapan ekran kartı için tek fark saat hızlarından ibaret değil elbette. 24 SIMD ve 1536 paralel işlem birimiyle gelen Radeon HD 6970 modelinin aksine Radeon HD 6950 modelinde 22 SIMD ve 1408 paralel işlem birimi bulunuyor. Görüldüğü üzere her iki modelin paralel işlem birimi sayısı da bir önceki jenerasyonun tek GPU'lu tepe modeli olan Radeon HD 5870'in (1600 paralel işlemci) gerisinde yer alıyor. Ancak bu sizi aldatmasın zira VLIW4 tasarımı sayesinde paralel işlemci çalışma verimliliği arttırıldığı için bir önceki 5D ALU tasarımına göre artan performans sayesinde paralel işlemci çalışma verimliliği esas alan figürler açısından daha yüksek başarım sergilenebiliyor. Primitif oranı döngü başına 2 prim olan Radeon HD 6950, üst model olan HD 6970 ile benzer şekilde 32x ROP birimiyle gelirken, doku ünitelerinin sayısında da değişiklik olduğunu görüyoruz. 96x doku ünitesiyle gelen HD 6970'nin aksine HD 6950'de 88x doku ünitesi bulunuyor. Teknik özelliklerdeki farklılıklar tahmin edebileceğiniz üzere güç tüketim değerlerine de yansıyor. HD 6970'ten farklı olarak üzerinde 8pin konnektör kullanmayan ve iki adet 6pin PCIe güç konnektörü ile gelen yeni model, bekleme durumunda benzer şekilde 20 Watt güç tüketirken, yük altında 200 Watt harcıyor, tipik oyun tüketimi ise 140 Watt olarak belirtiliyor.

Teknik özelliklerden sonra yavaş yavaş performans değerlerine göz atmanın vakti geldi diye düşünüyoruz. Radeon HD 6950, AMD'nin açıklamalarına göre şu an için özel bir yere sahip. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Radeon HD 6970, GeForce GTX 570 ile GTX 580 arasında bir yere sahip olacak gibi görünüyor. Radeon HD 6950'nin ise şu an için segment anlamında herhangi bir rakibe sahip olmadığı düşünülüyor. Aslında Radeon HD 6800 serisinin çıkışıyla birlikte fiyatları önemli ölçüde düşen hız aşırtmalı GeForce GTX 470'lerin Radeon HD 6950 karşısındaki durumu merak edilmiyor değil ancak AMD, GeForce 500 serisine geçiş yapıldığı için şu anda bu segment karşılık verecek bir model olmadığını düşünmüş olacak ki Radeon HD 6950'nin karşısını boş bırakmış zira bilindiği üzere GeForce GTX 470'in yakın zamanda "End of Life" olması da bekleniyor. Kimi kaynaklar 20 Ocak'ta lanse edilmesi beklenen GeForce GTX 460'ın, 875MHz olarak ifade edilen GPU çalışma hızı ve 384 paralel işlem birimiyle Radeon HD 6950'ye rakip olacabileceğini öngörse de bu durumu analiz edebilmek için yaklaşık bir ay kadar daha beklememiz gerekecek. AMD'nin dökümanlarına göre doku doldurma performans 70.4 Gtex/saniye, piksel doldurma performansı ise 25.6 Gtex/saniye olan Radeon HD 6950, hazırlanan dökümanlara göre GeForce GTX 470'e kıyasla %40'a varan oranda hızlı olmayı başarıyor. Test sonuçlarına göre BattleForge oyununda performans farkı %10 seviyesinin altına inerken, Metro 2033 olmak üzere bazı oyunlarda %40'a dayanmış durumda.

AMD'nin Radeon HD 6950 için verdiği bir diğer önemli detay ise Eyefinity teknolojisi üzerine. Üç monitörle konfigüre edilecek Eyefinity kurulumunun sağladığı 5760 x 1080 piksel çözünürlüğünde, artan performans ve bellek kapasitesi sayesinde Radeon HD 6950'nin güncel pek çok oyunda, oynanabilirlik açısından limit sayılabilen 30 kare/saniye oranında üzerinde yer aldığı hatta bazı oyunlarda 70-80 kare/saniye performansına ulaşıldığına dikkat çekiyor. Söz Eyefinity teknolojisinden açılmışken, Radeon HD 6900 serisi yeni nesil ekran kartlarının giriş-çıkış özelliklerine de bakmakta fayda var. Radeon HD 6800 serisiyle başlayan çizgiyi yeni modellerle de sürdürecek gibi görünen AMD, Radeon HD 6950 ve Radeon HD 6970 modellerinde iki adet DVI, iki adet Mini-DisplayPort 1.2 ve bir adet HDMI 1.4 konnektörüne yer veriyor. Bu sayede daha esnek Eyefinity kurulumlarının mümkün kılındığı ve farklı bağlantı özelliklerine sahip monitörlerin teknolojiye dahil edilmesiyle birlikte maliyetlerin aşağı çekildiği belirtiliyor. Yazımızın yavaş yavaş sonuna gelirken, kartların genel görünümlerinden de bahsetmeden geçmeyelim. Radeon HD 5800 serisiyle başlayan "Batmobile" tasarımı, soğutucu tasarımında yapılan güncellemelerle, revize edilmiş şekilde devam ediyor. Siyah renkli baskılı devre üzerine inşa edilen kartlardan üst model olan Radeon HD 6970'te 6+2+1+1 fazlı güç tasarımına yer veriliyor ve bellek modülleri kartın sadece üst kısmında yer alıyor. AMD'nin Radeon HD 6900 serisi için artık bekleyiş sona eriyor. 15 Aralık'ta yani yarın yapılacak lansman ile birlikte ekran kartı piyasası yeniden hareket kazanacak.