Dünyanın ilk “Sentetik Biyolojik Zekası” tanıtıldı

Geçtiğimiz yılın sonlarında Melbourne'de sıcak bir gün yaşanırken bir masanın üzerinde duran kutunun içinde yüz binlerce canlı insan beyin hücresi bulunuyordu. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan bu nöronlar, Cortical Labs girişiminin baş bilim sorumlusu Dr. Brett Kagan tarafından izleniyordu. Bir monitörde görünen EKG’ye benzeyen dalgalanmalar, nöronların yakındaki bir bilgisayardan gelen girdilere yanıt verdiğini gösteriyordu. Basitçe söylemek gerekirse, nöronlar öğreniyordu.

Şimdi ise Cortical Labs, dünyanın ilk ticari biyolojik bilgisayarı olarak tanımladıkları CL1 adlı ürünü Barcelona'daki MWC konferansında tanıttı. Bir karınca ile hamam böceği beyni büyüklüğü arasında değişen yüz binlerce laboratuvar üretimi nöron içeren CL1, öğrenmeye hazır bir sistem olarak tanıtılıyor. Şirket, bu teknolojiyi "Sentetik Biyolojik Zeka" (Synthetic Biological Intelligence - SBI) olarak adlandırıyor.

Cortical Labs, bu teknolojiyi geliştirmek için altı yıldır çalışıyor. 2022 yılında duyurulan "DishBrain" projesi, 800 bin beyin hücresinin bir araya getirilerek Pong oyununu öğrenmesini sağlamıştı. Bu başarı, biyolojik zekânın eğitimle belirli hedeflere yönelik davranışlar sergileyebileceğini göstermişti.

Dr. Kagan, bu teknolojinin hastalık modelleme veya ilaç testleri gibi alanlarda kullanılabileceğini belirtiyor. Ancak Cortical Labs'ın nihai hedefi, bu küçük nöron koleksiyonlarını biyolojik yapay zeka olarak kullanmak.

Daha zeki, daha az enerji tüketen ve sürekli gelişen bir “şey”

CL1'in arkasındaki temel fikir şu: Google ve OpenAI gibi şirketler insan beyni gibi çalışan yapay zekalar geliştirmeye çalışıyor. O halde, neden doğrudan beyin nöronlarını kullanarak aynı hedefe ulaşılmasın? Zira şimdiye kadar yalnızca biyolojik beyinler genel zeka gösterebilecek bir gelişmişliğe ulaşabildi. Bununla birlikte nöronların bir kültür kabında birleştiği CL1, ChatGPT veya DALL-E gibi bir yapay zeka değil. Buna rağmen, biyolojik nöronların bazı içsel avantajları var. Örneğin, mevcut yapay zeka modelleri büyük miktarda enerji tüketirken, CL1 yalnızca birkaç watt (850-1.000 W) enerji harcıyor. İkinci önemli avantaj ise biyolojik beyinlerin öğrenme hızı.

CL1, insan beyin hücreleri ile silikon donanımın birleşmesiyle oluşturulan, sürekli gelişen organik bir ağ yapısına sahip ve bu, mevcut yapay zeka teknolojilerinden çok daha dinamik, sürdürülebilir ve enerji verimli bir yapay zeka potansiyeli sunuyor. Bu hücreler, bir silikon çip üzerine yerleştiriliyor ve elektriksel sinyaller gönderip alabiliyor.

Cortical Labs’in CL1 sistemi, biyolojik sinir ağlarını yüksek verimli bir şekilde oluşturmak ve insan beyninin işlevlerini taklit etmek için tasarlanmış durumda. Bu sistemde, laboratuvar ortamında yetiştirilen nöronlar, özel bir elektrot dizisi üzerinde yer alıyor ve bu sayede sinir ağları dinamik bir şekilde gelişiyor.

CL1'in donanımı oldukça basit ve kararlı; aynı zamanda 'wetware' yani biyolojik donanımda yapılan iyileştirmeler sayesinde daha stabil ve enerji verimli bir çalışma sağlanabiliyor. Şu an için bu biyolojik ağlar, bağımsız bir şekilde bilgi alışverişi yapabiliyor ve bu teknoloji, yapay zekanın evriminde önemli bir aşama olarak kabul ediliyor.

Bu yapının bir diğer önemli özelliği, Cortical Labs’in Biyolojik Zeka İşletim Sistemi (Biological Intelligence Operating System, biOS) ile entegre olması. Bu sayede, kullanıcılar nöronlar aracılığıyla kod gönderebiliyor ve hesaplama işlemleri gerçekleştirebiliyor. CL1’in içindeki bir yaşam destek sistemi, pompa, gaz ve sıcaklık kontrol mekanizmalarıyla nöronları altı ay süreyle hayatta tutabiliyor.

Şirket, biyolojik zekayı geleneksel bilgisayar bilimleriyle birleştirerek "en mükemmel öğrenme makinesi"ni yaratmayı amaçladığını belirtiyor. Biyolojik sinir sistemlerinin sonsuz esneklik ve öz programlama yeteneği, bu teknolojiyi devrim niteliğinde bir adım olarak öne çıkarıyor.

Her bir ünite 35 bin dolar

Şirket, bu teknolojiyi bulut tabanlı bir sistemle sunmayı hedefliyor. Yani, CL1 bir cihaz satın almak zorunda kalmadan, kullanıcılar bulut üzerinden bu biyolojik bilgisayarlara erişebilecek ve kendi araştırmalarını yapabilecekler. Cortical Labs, 2025’in ikinci yarısında CL1’in geniş çapta kullanılabilir hale gelmesini planlıyor. Ünitelerin kendilerinin başlangıç için yaklaşık 35.000 dolar fiyat etiketine sahip olması bekleniyor.

Ayrıca bkz.

Yapay zekaları kıyaslamak için efsanevi Super Mario kullanılıyor

Cortical Labs’in CL1 biyolojik bilgisayar sistemi, sadece yapay zeka ve tıp araştırmalarında değil, aynı zamanda insan beyninin yapısal ve fonksiyonel temel bileşenlerini anlamada da devrim yaratma potansiyeline sahip. Şirketin hedefi, beynin çalışmasını mümkün olan en minimal seviyede taklit ederek, daha karmaşık bir yapay beyin modellemesi oluşturmak.

“Acı çeken bir varlık yaratmak istemiyoruz”

İlerlemeler heyecan yaratsa da küçük nöron kümeleri -beyin organoidleri- bazı etik ikilemleri de gündeme getiriyor. Beyin organoidleriyle çalışan her bilim insanı muhtemelen yaptıkları işin etik boyutunu düşünüyordur. Mevcut organoidler henüz bir insan beyni kadar karmaşık olmasa da, gelecekte daha büyük ve gelişmiş nöron ağlarının bilinç kazanabileceği veya kendi varlıklarının farkına varabileceği endişesi var. Hatta, bir noktada insanlara benzer yetenekler kazanabilecekleri öne sürülüyor.

Dr. Kagan da bu potansiyel etik sorunları göz önünde bulundurduklarını belirtiyor. Ancak, alan henüz çok yeni olduğu için etik sınırların nerede çizileceğini bilmediklerini itiraf ediyor. Dr. Kagan, “Bu yüzden çok sayıda biyoetikçiyle çalışıyoruz. Bir kültür kabında acı çeken bir varlık yaratmak istemiyoruz." diyor. Bunun yerine, nöronları bir tür devre olarak kullanmayı ve sistemin işleyişini sürekli olarak test etmeyi amaçlıyorlar.

Haberi DH'de Gör Yorumlar ve Diğer Detaylar

Dünyanın ilk “Sentetik Biyolojik Zekası” tanıtıldı: İnsan hücreleriyle çalışıyor