İklim değişikliğiyle mücadele için Güneş’i kapatmalı mıyız?

Make Sunsets adlı küçük bir çevre girişimi, büyüyen bir iklim kriziyle mücadele etmek için provokatif ve kanıtlanmamış bir yöntem olarak gezegeni soğutmak amacıyla stratosfere kükürt dioksit parçacıkları enjekte etmeye başladı.

Make Sunsets CEO'su ve kurucusu Luke Iseman geçen yılın sonlarında Meksika'nın Baja California eyaletinde yaklaşık 2 metrelik balonlar halinde kükürt dioksiti atmosfere salmaya başladı. Bu girişimdeki amaç, atmosferin üst kısmında kükürt dioksit miktarını artırmak ve Dünya’yı ısıtan Güneş ışınlarını geri yansıtmak. MIT Technology Review'a göre bu girişim küçük ölçeğine ve karmaşık olmayan metodolojisine rağmen, muhtemelen ilk kez deneniyor.

Güneş jeomühendisliği nedir?

Genellikle "Güneş jeomühendisliği" diye anılan ve Güneş ışığını uzaya geri yansıtarak veya bulutları değiştirerek dünyayı soğutmaya yönelik bir yaklaşım olan bu yöntem esasında çokça tartışılıyor. Söz konusu fikir ise ilk defa 1989'da Harvard Üniversitesi'nden Prof. David Keith tarafından ortaya atılmıştı. Aradan geçen onca yıla rağmen bu fikrin işe yarayıp yaramayacağını veya istenmeyen sonuçlara yol açıp açmayacağını bile bilmiyoruz. Üstelik hangi gaz ve partiküllerin kullanılması gerektiği konusunda da net bir fikir yok.

Uzun zamandır iklim uzmanları arasında araştırma için bile çok tehlikeli olduğu düşünülen bir tabu olan jeomühendislik, giderek ana akım haline geliyor. Kongre, 2019'da Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'ne benzer bir araştırma için 4 milyon dolar verdi. Dünya, Paris Anlaşması'nın hedeflerinin gerisinde kalmaya devam ederken ve iklim değişikliğinin maliyeti artarken, jeomühendislik ciddiye alınmaya değer bir fikir mi, yoksa fosil yakıtlardan uzaklaşmaya çalışan dünya için bir dikkat dağıtma mı?

Dünya’nın soğuması neden önemli?

Bundan 50 yıl önce 1965'te bir grup bilimsel danışman, küresel ısınmayla ilgili ilk kez bir raporu sundu. O zamandan beri jeomühendislik önerileri gelişti ve iki geniş kategoriye ayrıldı:

Karbondioksit önleme: Son yıllarda birkaç şirket Doğrudan Hava Yakalama adı verilen bir işlemle atmosferden karbondioksit çeken cihazlar kullanıma sürdü. Karbon gidermeye yönelik diğer stratejiler arasında ağaç dikmek, fitoplankton çiçeklenmesini teşvik etmek için okyanusları demirle gübreleyerek karbondioksit emilimini artırmak ve deniz ekosistemlerini tehdit eden asitleşmeye karşı koymak için okyanusların pH'ını yükseltmek yer alıyor. Kısacası ağaç miktarını artırmak, denizlerdeki tahribatı engellemek ve karbon salınımını düşürmek ana odak.

Güneş radyasyonu yönetimi: 1991'de Filipinler'deki bir yanardağ atmosfere 20 milyon ton kükürt dioksit gazı saldı ve küresel sıcaklıkların geçici olarak 0,5 derece kadar düşmesine neden oldu. Bu doğal gelişen deney sonucunda tartışmalı Güneş jeomühendisliğinin temelleri atıldı. Bu alandaki diğer öneriler arasında güneş ışınlarını yansıtacak dev aynalar veya yansıtıcı baloncuklar gibi çözümler de var.

Doğrudan Hava Yakalama yoluyla karbon giderme yöntemi tipik olarak güvenli ve zarif bir jeomühendislik biçimi olarak kabul ediliyor. Ancak teknoloji henüz çok genç ve son derece pahalı. Öte yandan, kükürt aerosol enjeksiyonu, yılda 2 milyar dolar gibi düşük bir maliyetle, gezegen ölçeğinde hemen devreye alınması nispeten kolay ve ucuz bir yöntem.

Esasında karbondioksit salınımını azaltmaya ve önlemeye çalışmamız sadece bir zaman kazanma numarası gibi görünüyor. Zira, karbondioksit atmosferde binlerce yıl kaldığı için, karbon emisyonlarını ortadan kaldırmanın yalnızca dünyanın daha fazla ısınmasını engelleyeceği düşünülüyor. Dünya 2050 yılına kadar karbonsuzlaşmayı başarsa bile, aşırı hava olayları ve deniz seviyesinin yükselmesi, gelecek yüzyıllar boyunca şimdikinden daha büyük bir tehdit oluşturacaktır. Ancak dünyanın geleceği için bu adımları atmak zorundayız.

Jeomühendisliği riskli görenler uyarıyor

Atmosfer üzerinde deney yapma ihtimalini düşünmek bile ürkütücü geliyorsa, yalnız değilsiniz. Geçen Ocak ayından bu yana 360'tan fazla iklim ve yönetişim uzmanı, üç temel nedenden dolayı "kabul edilemez bir risk" oluşturduğunu iddia ederek ulusal hükümetleri ve Birleşmiş Milletleri güneş enerjisi mühendisliği teknolojisinin gelişimini kısıtlamaya çağıran bir açık mektup imzaladı.

Yan etkiler: Stratosfere kükürt püskürtmek dünyanın sıcaklığını düşürebilir, ama aynı zamanda gökyüzünü beyaza çevirebilir, hava düzenini değiştirebilir, sıtmanın yayılmasını artırabilir, ozon tabakasını tüketebilir ve bitkilerin büyümesi için ihtiyaç duyduğu ışığı engelleyebilir. Bazı bölgeler zarar görürken diğerleri fayda sağlayabilir ve bu da çatışma potansiyeli yaratabilir.

Ayrıca bkz.

İyi haber! Ozon tabakası düzeliyor

Atmosfere gazlar salmanın ne kadar süreliğine işe yarayacağı ve uzun vade etkisinin ne olacağı bilinmiyor ve bu büyük bir risk. İnsanlık, karbonsuzlaştırmanın bir tamamlayıcısı yerine bir ikamesi olarak aerosol enjeksiyonuna bağımlı hale gelirse geri dönüş imkânsız olabilir.

Jeomühendislik tartışması neden kızışıyor?

2019'da uluslararası iklim politikası müzakerecileri arasında yapılan bir anket, kendi ülkelerinde ciddi iklim değişikliği zararları bekleyen katılımcılar arasında jeomühendisliğe verilen desteğin daha yüksek olduğunu buldu. Ancak bilim insanlarının ezici çoğunluğu, Güneş'in ısınma ışınlarını savuşturmak için atmosfere bol miktarda kükürt dioksit göndermeye başlamadan önce daha fazla araştırma yapılması gerektiği konusunda hemfikir.

Güneş jeomühendisliği gibi iklim müdahaleleri fikrinin destekçileri, dünyanın bir iklim felaketine doğru hızlandığını ve boş boş oturmayı göze alamayacağımızı savunuyorlar. Ve garip bir şekilde Make Sunsets gibi girişimler teknik olarak da herhangi bir kuralı çiğnemiyor. Çünkü özel bir şirketin jeomühendislik ile uğraşmasını önleyecek hiçbir yasa veya anlaşma yok.

Haberi DH'de Gör Yorumlar ve Diğer Detaylar

İklim değişikliğine karşı Güneş’i kapatmalı mıyız? Bir şirket bunu yapmaya başladı