Sony: Savaş sonrası harabelerde kurulan Japon mucizesi 76 yaşında

Tokyo Tsushin Kogyo Kabushiki Kaisha, savaş sonrası Japonya'nın harabelerinde kuruldu, birkaç yıl sonra adı Sony olarak değişecek ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra Japon ekonomik mucizesinin bir sembolü olacaktı.

Hikayesindeki kilit adam Akio Morita. Orta Japonya'da doğan varlıklı bir tüccarın en büyük oğlu Morita, babasının soya fasulyesi ve sake işini devralacaktı. Ancak, çocukken sake damıtma tekniklerini öğrenmek yerine, ailenin yeni fonografını (pikap) söküp tekrar bir araya getirmeye kendini kaptırdı. Elektroniğe olan tutkusu onu babasının istediği gibi ekonomi değil, fizik okuduğu Osaka Imperial Üniversitesi'ne götürdü.

Akio Morita 25 yaşında, 38 yaşındaki Ibuka Masaru ile birlikte, 7 Mayıs 1946'da 1.300 doların biraz üzerinde bir bütçeyle Tokyo Tsushin Kogyo Kabushiki Kaisha'yı (Totsuko) kurdu. Sony isimlendirmesi, şirketinin Tokyo Tsushin Kogyo veya kısaltması Totsuko adı altında yurtdışına genişleyemeyeceğini çok iyi bilen Morita'nın fikriydi. Tüm dünyada kolayca söylenebilecek ve hatırlanacak bir şey istiyordu.

Böylece 1958'de şirket, ses anlamına gelen Latince "sonus" kelimesinden ve Morita'ya göre gençliğin canlılığını simgeleyen "sonny boy" ifadesinden esinlenerek yeniden adlandırıldı. O zamanlar cüretkar bir hamleydi, çünkü Japon şirketleri Batılı isimleri kullanmazdı ve şirket içinde bile tepkilere yol açtı. Ama Morita zamanının ötesindeydi.

Bay Sony, Time dergisinin kapağında

İlk andan itibaren, şirketinin uluslararası alanda lider bir rol oynayacağını ve o yıllarda Japonya'nın ucuz, düşük kaliteli elektronik üreticisi olarak itibarının sarsılacağını hissediyordu. Şirketin ilk ürünü elektrikli bir pirinç pişiricisiydi.

Onun tutkusu, şirketin dünyanın ikinci transistörlü radyosunu yaptığı 1955'ten beri belliydi. Büyük bir Amerikan saat şirketi 100.000 adet sipariş verdi ve Morita başlangıçta etkilendi. Ancak anlaşmanın şartlarını öğrendiğinde heyecanı azaldı: Sony, radyoları - henüz bilinmeyen- markasıyla değil, Amerikan şirketinin markasıyla satacaktı.

Ibuka ve Sony yönetiminin geri kalanı teklifin kabul edilmesini bekliyordu, ancak Morita teklifi geri çevirdi. Amerikan şirketi, 50 yıllık geçmişine atıfta bulunarak kararı eleştirdi. Ancak Morita, "50 yıl içinde Sony adını sizinki kadar iyi tanıtmış olacağız. Yani hayır, teşekkür ederim." şeklinde karşılık verdi. Gerçekten de, 1971'de "Bay Sony" olarak da bilinen Morita, Japonya'nın savaş sonrası yükselişini tasvir eden Time dergisinin kapağında yer aldı.

Ancak Morita, dünyanın her yerinden insanlar tarafından ziyaret edilen Amerikan metropolünde bir varlık gösterirse ürünlerine olan talebin artacağına inandığı için Sony, 1962'de New York Beşinci Cadde'de kendi showroom'unu açtı.

Ve 1963'te ailesiyle birlikte New York'a taşındı, Amerikalılar arasında yaşamak, onları gerçekten anlamak istedi, ancak o sırada büyük bir Japon şirketinin başkan yardımcısının yurtdışında yaşaması düşünülemezdi.

Walkman'in doğuşu

Morita, kariyerinin en büyük kırılma anının 1961'de Sony'nin New York Menkul Kıymetler Borsası'na kote olması olduğunu, ancak pratikte ise Walkman'i yaratmasıyla 1978'den sonra dünya çapında milyonlarca insanın hayatına "dokunduğunu" söyledi. 

Bu efsanevi ürünün hikayesi, Ibuka'nın Sony çalışanlarından, iş için yurtdışına uçtuğunda müzik dinleyebilmesi için kendisine taşınabilir bir kaset çalar yapmasını istemesiyle başladı. Ekibi, Pressman adlı kayıt cihazı olan bir Sony ürününü, cihazdan kayıt işlevini kaldırarak ve stereo ses ekleyerek değiştirdi. 

Ibuka, denemesi için yeni "oyuncağını" Morita'ya verdiğinde, ses kalitesinden çok etkilendi. Sezgileri ona bunun büyük bir başarı olacağını söylüyordu ve hemen yeni cihazın piyasaya sürülmesini öne çekti.

Sony'nin içinde bile çoğu kişi kayıt özelliği olmayan bir kasetçaların satılacağından şüpheliydi. Ancak Morita ısrar etti ve ilk Walkman, Temmuz 1979'da piyasaya sürüldüğünde tüm dünyayı fetheden büyük bir ticari başarı elde etti.

Sony, kırk yılda 1.000'den fazla farklı Walkman modeli piyasaya sürdü ve 420 milyondan fazla birim sattı. Şirket Walkman üretmeye 2010 yılına kadar, CD'nin baskın hale gelmesinden çok sonra da devam etti.

Tabii ki bazen Morita'nın içgüdüleri de isabetli değildi, örneğin Beta ile VHS videoya meydan okumak istediğinde olduğu gibi. Ayrıca 1989'da milliyetçi Shintaro Ishihara ile birlikte "Hayır Diyebilen Japonya" adlı bir kitap yazdığında tepkilere yol açtı. Hayır Diyebilen Asya olarak da biliniyor.

Hayatının altıncı on yılında dalış ve su kayağı yapmaya başlayan tükenmez bir enerjiye sahip Akio Morita, 1993 yılında felç geçirdi ve bunun sonucunda tekerlekli sandalyeye mahkûm oldu. Bir yıl sonra Sony başkanlığından istifa etti ve 3 Ekim 1999'da öldü.

Sony'nin satış rekoru kırmış elektronik ürünleri

Apple'ın kurucusu Steve Jobs'un da en büyük hayranlardından biri olduğu Sony'nin, Akio Morita önderliğinde geliştirdiği ve her biri yüzlerce milyonluk satış rakamına ulaşan cihazları ise şöyle:

Şirketin dünya çapındaki ilk hiti 1957'de üretilen cep boyutunda bir radyo TR-63:

Sony daha sonra televizyonlara odaklandı. 1960 yılında taşınabilir bir TV piyasaya sürdü. Trinitron televizyonları ile renkli televizyonda çıtayı yükseltti:

1979'da, Sony'e seviye atlatan Walkman piyasaya sürüldü:

Sony yenilik yapmaya devam edecekti. 1982 yılında Sony Watchman adlı cep televizyonu satışa çıktı:

Bundan sadece iki yıl sonra, 1984'te Sony Discman piyasaya sürüldü:

1985'te Sony, Handycam video kamera çağını başlatacaktı:

Sony yenilik cephesinde ilerlemeye devam etti ve 1992 yılında, oyun dünyasına büyük bir katkı yapan MiniDisc'i üretti:

1994'te Sony, efsanevi oyun konsolu PlayStation'ın ilk versiyonunu piyasaya sürdü:

Sony'nin bilgisayar ve dizüstü bilgisayar dünyasına ayak uydurması gerekecekti. Tam da bu aşamada 1996 yılında Vaio markası yaratıldı:

Sony ilerlemeye devam etti. Tüketici robotu pazarındaki ilk oyunculardan biriydi. Aibo, 1999 yılında tanıtıldı:

Betamax savaşından 30 yıl sonra Sony, DVD teknolojisi savaşlarında Blu-Ray ile savaşacaktı:

Sony'i muhtemelen en büyük savaş telefon pazarında bekliyordu. 2002'de ilk Sony Ericsson telefonlar çıkış yaptı. 2005 yılında ise Walkman telefon olarak adlandırılan modeller geldi:

Daha sonra ise potansiyel iPhone katilleri olarak görülen akıllı telefonlar piyasaya sürüldü:

İnovasyon zordur ve bunu en iyi bilen bir şirket varsa o da Sony'dir ve şimdi bu Japon mucizesi 76 yaşında.

(Güncellendi: 8.5.2022, 14:36)