Yabancı basın, ülkemizde keşfedilen nadir toprak elementi rezervini şüpheli buldu

Geçtiğimiz günlerde Eskişehir'in Beylikova ilçesinde 694 milyon tonluk nadir toprak elementi rezervi keşfedilmiş ve bu rezerv, Çin'den sonraki dünyanın en büyük ikinci rezervi olmuştu. Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, bu keşfi "Eskişehir'de yapılan analizler sonucunda 694 milyon ton nadir toprak elementi keşfi gerçekleştirilmiş oldu. En büyük saha şu anda Çin'deki Bayanoba sahası 800 milyon tonluk bir rezerve sahip. Türkiye'de, Eskişehir Beylikova'da da 694 milyon tonluk rezervimiz söz konusudur." sözleriyle duyurmuştu.

Nadir toprak elementleri nedir?

Periyodik cetveldeki Lantanitler grubundaki Lantan, Seryum, Praseodim, Neodimyum, Prometyum, Samaryum, Evropiyum, Gadolinyum, Terbiyum, Disporzyum, Holmiyum, Erbiyum, Tulyum, İterbiyum ve Lutesyum isimli elementler nadir toprak elementidir. Bunlar haricinde çok benzer yapıdaki Skandiyum ve İtriyum ile birlikte yukarıda adı geçen toplam 17 metal nadir toprak elementidir.

Nadir toprak elementleri nasıl işlenir?

Nadir toprak minerallerini ayırmak için birden fazla olası yöntem var. Ancak solvent ekstraksiyonu daha çok tercih edilmekte. Bu yöntemde ilk olarak cevherler asit içinde çözülür ve kirleticiler, nadir toprak metallerinin konsantre bir karışımını oluşturmak için uzaklaştırılır. Bu konsantre daha sonra tekrar bir asit içinde çözülür ve bir organik sıvı ile birleştirilir. İki sıvı çalkalanır, çöken maddeler tekrar ayrılır. Bu sırada, nadir toprak elementleri organik sıvıyla birlikte her bir elementin kütlesi tarafından belirlenen bir sırayla hareket eder. Asit ve organik sıvıyı birleştirme ve ayırma adımının yüzlerce kez tekrarlanması gereksede en çok bu yöntem tercih edilmekte.

Nadir toprak elementleri nerelerde kullanılır?

Günümüzde kullandığımız birçok teknolojik üründe nadir toprak elementi kullanılmakta. Havacılık, savunma ve uzay sanayi gibi birçok alanda kullanılan nadir toprak elementleri, güneş ve rüzgâr panelleri, elektrikli araçlar, lazer sistemleri, uydular, fiberoptik kablolar, sihalar ve mikroçipler gibi birçok yerde kullanılmakta.

Şu anda Çin 800 milyon ton ile dünyanın en büyük nadir toprak elementleri rezervine sahip ve dünyanın nadir toprak elementleri ihtiyacının %90'dan fazlasını bu rezervden sağlıyor. İstanbul Maden İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Metin Çekiç, Türkiye'deki nadir toprak elementi keşfi hakkında yaptığı açıklamalarda bu keşfedilen rezervin dünyanın 1000 yıllık ihtiyacına cevap verebilecek durumda olduğunu söyledi. Ancak yabancı basın, Türkiye'deki rezervin küresel talebi 1000 yıl boyunca karşılamaya yetecek kadar kaynak içerdiği konusunda şüpheci.

Çinli nadir toprak elementi şirketi, Türkiye'deki rezervin küresel pazarda etkisi olmayacağını iddia etti

Çin Toplum Partisi'ne ait bir yayın olan Global Times'ta yer alan bir haberde Metin Çekiç'in ifadesi eleştirildi. Haberin devamında ise Türkiye'deki 694 milyon tonluk nadir toprak elementi rezervinin, Çin'in 44 milyon ton rezervine kıyasla yalnızca 300.000 ton kullanılabilir nadir toprak oksitine (REO) sahip olduğu söylendi. Ayrıca haberde yer alan "Türkiye'nin yeni nadir toprak elementi rezervi, Çin endüstrisini etkilemeyecek." sözleri dikkat çekti.

Nadir toprak endüstrisinde üretim ve satışlar için istatistiksel endeks olarak genellikle REO kullanılır. Çin şu anda 44 milyon tonluk bir REO rezervine sahip. Çinli nadir toprak elementi şirketi Shenghe Resources, yaptığı açıklamada 694 milyon tonluk rakamın REO yerine büyük olasılıkla mineral miktarı olduğunu söyledi. Shenghe Resources, "Küresel REO üretimi yılda yaklaşık 280.000 ton ve Türkiye'deki madeninin yıllık REO üretimi 10.000 ton, bu nedenle küresel pazar üzerinde önemli bir etkisi olmayacak." dedi.

Bakan Dönmez yıllık REO üretimi hakkında yaptığı açıklamada "Yıllık 570 bin ton cevheri işleyeceğiz. Bu işlenen cevherden 10 bin ton nadir toprak oksiti elde edeceğiz. Ayrıca yine yetmiş 72 bin ton barit, 70 bin ton florit, 250 ton toryum ki özellikle toryumun altını çizmek istiyorum, yeni nükleer teknolojilerde yeni yakıt olarak önümüze büyük fırsatlar, imkanlar sunacak bir elementten, madenden bahsediyoruz." sözlerine yer vermişti.