Microsoft da bizi görecek mi? Yapay zeka gözetim toplumuna geçişi hızlandırıyor

Bugün OneDrive gibi milyonlarca kişinin kullandığı sıradan bir uygulamayı kullanmak için bile karşımıza çıkan rıza metinleri bu hâle gelmiş durumda. Ziyaret ettiğimiz her site, cihazlarımıza yüklediğimiz her uygulama giderek daha fazla erişim istiyor. Dijital mahremiyet etrafına çizilen sınırlar bir bir aşılırken, en belirgin örneğini Çin'de gördüğümüz gözetim toplumu düzeni de her geçen gün yeni bir gözetim aracına kavuşuyor. Son günlerde üst üste gelen haberler, yapay zekanın da bu sınırların aşılmasına katkı sunacağını gösteriyor.

Windows Recall, Dijital Mahremiyetin Sonunu Getirebilir

Son günlerde bu konudaki en endişe verici gelişme Microsoft cephesinde yaşandı. George Orwell kitaplarından fırlamış gibi görünen Windows Recall, Microsoft tarafından yeniden sahneye sürüldü. Her beş saniyede bir ekranınızın görüntüsünü alıp depolayan bu özellik, aslında ilk olarak geçtiğimiz yaz duyurulmuştu. Hatta Copilot+ kullanıcılarının cihazlarında doğrudan kullanıma alınmıştı. Ancak insanlar haklı olarak tepki gösterip böyle bir uygulamanın olası tehlikelerine dikkat çekince, Microsoft geri adım atmak zorunda kaldı. Ancak bu geri adım uzun sürmedi. Recall'un güvenlik ve depolama seçeneklerinde bazı değişiklikler yapan Microsoft, bu makyajlanmış versiyonu geçtiğimiz günlerde yeniden kullanıma sundu. Şimdilik sadece Windows Insider kullanıcılarına sunulan bu özelliğin yakında genel kullanıcı kitlesine de ulaşması bekleniyor.

Windows Recall bu sefer doğrudan aktive edilmeyecek; isteyen kullanıcılar bu özelliği manuel olarak devreye sokacak. Ancak analistlere göre insanlar şu anda yapay zeka konusunda epey heyecanlı olduğu için, Recall'a da pek çok kişi şans verecek. Üstelik Recall'a izin vermemek de sizi sürekli veri toplayan bu yapay zekadan tam olarak korumayacak. Çünkü Recall özelliği açık olan biriyle iletişim kurduğunuzda, ona gönderdiğiniz mesaj ya da medya da yapay zeka tarafından kayıt altına alınıyor olacak. Böylece bu büyük veri yığınına rızanız olmadan siz de kendi verilerinizi sunmuş olacaksınız.

Mahremiyetine önem veren kişilerin yakınına bile yaklaşmaması gereken Recall, her beş saniyede bir otomatik olarak ekran görüntüsü alarak bilgisayarınıza kaydediyor. Böylece bilgisayarınızdaki her hareketiniz kayıt altına alınmış oluyor. Microsoft bu özelliğin daha önce bilgisayarınızda yaptığınız ya da gördüğünüz bir şeyi kolayca bulmanızı sağlayacağını söylüyor. Çünkü Recall yapay zekayla entegre şekilde geliyor. Bulmak istediğiniz şeyi Copilot'a tarif ettiğinizde, yapay zeka depolanan görüntüleri hızlıca tarayıp size istediğiniz şeyi getiriyor. Sizden tüm özelinizi paylaşmanızı isteyen Recall, karşılığında size bunu sunuyor: Aradığınız şeyi normalden biraz daha hızlı bulma yeteneği.

Aslında Microsoft da bu özelliğin kullanıcı nezdinde yaratacağı kaygıların farkında. Bu yüzden Microsoft tarafından yayınlanan demo videosunda Recall özelliğini istediğiniz zaman durdurup yeniden başlatabileceğinize vurgu yapılıyor. Aynı şekilde belli başlı uygulamaları ya da siteleri Recall'dan muaf tutabileceğiniz söyleniyor. Tabii Recall'un bu tercihlere sıkı sıkıya bağlı kalacağı konusunda Microsoft'a güvenmeniz gerekiyor.

Aslında başta ABD ve Çin olmak üzere pek çok ülkenin bunu yıllardır üstü örtülü bir şekilde yaptığını biliyoruz. Edward Snowden, NSA gibi istihbarat teşkilatlarının istedikleri bilgisayara erişip insanların her hareketlerini izleyebildiğini yıllar önce ifşa etmişti. Ancak yapay zeka şimdi buna yeni bir katman ekliyor. Çünkü NSA ve CIA gibi kurumların artık belli başlı hedefler belirleyip bu kişileri takip altında tutmakla yetinmeleri gerekmiyor. Recall ve benzeri yapay zekalar, şimdi bunu herkesi kapsayacak şekilde yapma kabiliyetine sahipler. Arka planda pasif hâlde çalışan bir yapay zeka, sürekli olarak herkesi izleyip, kendisine verilen direktifler doğrultusunda raporlamalar yapabilir. Toplanan veriler, hükûmetlerin sakıncalı gördüğü kişileri fişlemek, hatta yargılamak için kullanılabilir. Nitekim daha bu hafta Birleşik Krallık'ın potansiyel suçluları belirlemek için Azınlık Raporu'nu andıran bir algoritmayı test etmeye başladığını öğrendik. Yarın bir gün bunun bir benzerinin muhalifler ya da "düşünce suçluları" için geliştirilmesi de pekâlâ mümkün.

Google'dan Sürekli İzleyip ve Her Şeyi Kayıt Altına Alan Akıllı Gözlük

Windows Recall, yapay zeka ile birlikte hayatımıza girecek potansiyel gözetim araçlarından sadece bir tanesi. Görünüşe bakılırsa bunlara gün aşırı bir yenisi daha eklenecek. Çünkü Windows Recall yeniden kullanıma sunulduktan sadece birkaç gün sonra Google'dan da benzer kaygıları tetiklemesi gereken bir duyuru geldi. TED2025 konferansında Android XR destekli akıllı gözlük prototipini sergileyen Google, akıllı asistanı Gemini'ı entegre ettiği bu gözlüğün "görsel hafıza" özelliğini gururla sergiledi. Bu özellik, Gemini'ın sürekli çevresini izleyip etrafındakileri kayıt altına almasını sağlıyor. Bu sayede aynı Windows Recall'da olduğu gibi kullanıcı daha önce gördüğü bir şeyi bulmak istediğinde Gemini kendisine yardımcı olabiliyor. Ancak aynı Recall'da olduğu gibi burada da bu ufak desteğin bedeli ağır oluyor. Çünkü bu gözlüğü kullanan kişi sadece kendi mahremiyetini değil, başkalarının mahremiyetini de tehlikeye atmış oluyor. Gözünde bir kayıt cihazıyla şehirde dolaşan binlerce insan... Gözetim toplumu için daha elverişli bir araç bulmak güç açıkçası. Bir yandan bilgisayarınızı her an kayıt altına alan Recall; diğer yandan gördüğünüz her şeyi aklında tutan bu akıllı gözlük... Ve sonuçta her adımı yapay zeka tarafından takip edilen milyarlarca insan!

Recall Gibi Özellikler Siber Güvenlik Açısından da Kabusa Dönüşebilir

Bu tarz teknolojilerin gözetim toplumuna nasıl hizmet edeceğini bir kenara bırakıp, sadece güvenlik kısmına odaklansak bile, bu teknolojilere karşı son derece temkinli yaklaşılması gerektiği açıkça görülüyor aslında. Çünkü bu tarz cihazlar ve özellikler, başta siber suçlular olmak üzere kötü niyetli kişiler için bir altın madedine dönüşebilir. Örneğin Microsoft'un güvenlik önlemlerini aşıp Recall dosyalarınıza erişen bir hacker, en mahrem anlarınızdan banka bilgilerinize kadar her türlü bilgiyi bulabileceği bir arşivi saniyeler içinde ele geçirebilir. Zaten uzmanlar da buna dikkat çekiyor. Eski bir NSA çalışanı olan Dave Aitel, "Recall güvenliğinizi son derece kırılgan hâle getiriyor." diyor. Bu konuda kendisine hak vermemek elde değil.

Bunların yanlış ellerde ne kadar tehlikeli silahlara dönüşebileceği açıkça ortada. Ancak şu anda yapay zeka ile ilişkili pek çok konuda olduğu gibi bu konuda da ciddi şekilde üzerine düşünülmesi gereken riskler, yeni inovasyonların o parlak ışıltısı altında gözden kaçıyor.