Dünyanın en güçlü “yıldızlaştırıcısı” yeniden deneylere başlıyor

Wendelstein 7-X yenilendi
Hedef rekor değil, verimlilik
Yorumlar

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

Dünyanın en güçlü “yıldızlaştırıcısı” yeniden deneylere başlıyor — **Wendelstein 7-X,** dünyanın en büyük ve en güçlü **yıldızlaştırıcısı** (**stellarator**) bir yıllık bakım döneminin ardından yeniden deneysel çalışmalara başladı. Max Planck Plazma Fiziği Enstitüsü'nün (IPP) Greifswald'daki tesisinde bulunan stellarator, bazı önemli iyileştirmelerle donatıldı ve ilk hedef olarak plazma sıcaklığını adım adım artırmayı amaçlıyor.

Wendelstein 7-X yenilendi

Wendelstein 7-X, Şubat 2023'te 1,3 gigajoule gücünde 8 dakika süren rekor bir plazma üretmişti. Bu başarının ardından planlı bakım için kapatılmış ve bu süreçte geniş çaplı yenilemeler gerçekleştirilmişti. Makinenin yanı sıra kontrol ve veri toplama sistemleri, ısıtma sistemleri ve 50'den fazla plazma tanılama aracı elden geçirildi. Ayrıca sistemlerin kullanılabilirliğini ve güvenilirliğini artırmak amacıyla kapsamlı bir arıza modu analizi yapıldı. Bilimsel yetenekler ise önemli ölçüde genişletildi ve yeni gözlem araçları eklendi.

Hedef rekor değil, verimlilik

Yeni ölçüm aşamaları OP2.2 ve OP2.3'ün kapsamlı bilimsel programı, üretilen plazmaların performans parametrelerini kademeli olarak artırmaya odaklanacak. Önceki aşamada, plazma iyonları 35 milyon dereceye kadar ısıtılmıştı. Gelecekte, bu sıcaklıkların birkaç dakika süresince sürdürülebilmesi hedefleniyor. IPP Direktörü Prof Thomas Klinger, “Yavaş yavaş daha yüksek ısıtma güçlerine yaklaşıyoruz… Amaç yüksek plazma sıcaklıklarında uzun atımlar elde etmek. Şu anda üzerinde çalıştığımız şey de bu” diyor. W7-X ekibi plazma süresi için yeni rekorlar hedeflemiyor, ancak enerji verimini artırmayı amaçlıyor.

OP2.2 deney aşaması Eylül-Aralık 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilecek, bunu Şubat-Mayıs 2025 tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan OP2.3 izleyecek. Ardından stellarator tekrar bakıma girecek. Deneyler Ağustos-Aralık 2026'da OP2.4 ve Şubat-Mayıs 2027'de OP2.5 ile devam edecek.