HÜRJET, ABD'nin jet eğitim uçağı ihalesine katılabilir

Aviation Week: "HÜRJET adaylar arasında"
ABD Hava Kuvvetleri'nin ihalesine Sierra Nevada Corp ve TUSAŞ ortaklığında teklif verilmişti
ABD Donanması hangi özellikleri istiyor?
HÜRJET'in özellikleri neler?
HÜRJET'in Teknik Özellikleri
Hürjet'in Öne Çıkan Yetenekleri
HÜRJET’in rakipleri neler?
Leonardo M-346N
Boeing T-7A Red Hawk
TF-50N
Yorumlar

Yusuf Akbaş

Teknoloji Editörü

HÜRJET, ABD'nin jet eğitim uçağı ihalesine katılabilir — Fatih Özmen ve Eren Özmen tarafından ABD’de kurulan uçak bakım, montaj ve uzay hizmetleri sunan **Sierra Nevada Corporation** **(SNC)** şirketi ABD Donanması için **HÜRJET’i** teklif etmeyi planlıyor. Aviation Week’in haberine göre T-45 Goshawk uçaklarının yerini alacak ileri seviye jet eğitim uçağı ihalesine Sierra Nevada ve TUSAŞ ortaklığında teklif verilebilir.

ABD Donanması, yaşlanan T-45 Goshawk ileri seviye jet eğitim uçaklarını değiştirmeyi düşünüyor ancak bu değişim planı 2 yıl ertelendi. Teklifler için son tarih 2026 yılı olarak belirlenmişti. Yeni yayınlanan bilgi notuna göre bu süre 2028’in ikinci çeyreğine ertelendi. ABD Donanması, toplam 145 adet jet eğitim uçağı alacak.

Aviation Week: "HÜRJET adaylar arasında"

Aviation Week’in haberine göre HÜRJET'in T-45’in yerini alması için Sierra Nevada Corporation ve TUSAŞ ortaklığında teklif verilebilir. HÜRJET, ihale için adaylar arasında gösterildi. Henüz iki şirketten de herhangi bir resmi açıklama bulunmuyor.

ABD Hava Kuvvetleri'nin ihalesine Sierra Nevada Corp ve TUSAŞ ortaklığında teklif verilmişti

Daha önce ABD Hava Kuvvetleri, T-38’lerin yerini alacak jet motorlu eğitim uçağı için ihale başlatmıştı. Sierra Nevada ve TUSAŞ, HÜRJET’in ABD’ye özel versiyonu için 2017 yılında ihaleye katıldı ancak HÜRJET kısa listeye giremedi. İhaleyi Boeing’in T-7A uçağı kazandı. Bu defa ABD Donanması için modern teknolojilere, güvenli iniş ve kısa piste iniş yeteneklerine sahip uçak aranıyor.

İhaledeki erteleme, uygun uçağın belirlenebilmesi için ABD Donanması’na süre kazandırırken HÜRJET gibi adayların da sürece dahil olmasına imkan tanıyor. HÜRJET henüz Türk Silahlı Kuvvetleri’ne teslim edilmedi. 2025’te TSK’ya teslim edilmesi planlanıyor. ABD Donanması’nın ihalesi 2028’de imzalanacak. HÜRJET’in 2025-2028 yıları arasındaki uçuş başarısı sonucu etkileyecek.

ABD Donanması hangi özellikleri istiyor?

Yeni jet eğitim uçağında bulunması gereken özellikler açıklandı. Uçağın en az 0,9 Mach hıza sahip olması, 20 derecenin üzerinde sürekli etki alanı, en az 6G sürekli yük faktörü, maksimum 41.000 ft irtifa ve dönüş hızının 12 derece/sn değerlerinde olması isteniyor. Uçağın kokpitinde Head Up Display (HUD), dokunmatik ekran, AR ve Kaska Monte Ekran (HMD) özelliklerini istiyor.

ABD Donanması, jet eğitim uçağında modern uçaklarda bulunan gelişmiş güvenlik ve çevresel koruma özelliklerinin bulunmasını istiyor. Donanma, kuş çarpması nedeniyle bazı uçaklarını kaybetmişti. Bu nedenle uçağın kuş çarpmasına dayanıklı gölgelik özelliğine sahip olması gerektiği özellikle vurgulanıyor.

İleri jet eğitim uçağı için istenen diğer özellik ise Hassas İniş Modu (PLM) özelliği. Bu özellik, eğitim uçağının uçak gemilerine inişini sağlayacak. HÜRJET’in TCG Anadolu’dan kalkış-iniş yapabilmesi için entegrasyon çalışmaları başlatılmıştı. HÜRJET’in TCG Anadolu’dan kalkış ve iniş yapabilmesi halinde ABD Donanması için en güçlü adaylardan biri haline gelecek.

HÜRJET'in özellikleri neler?

TUSAŞ (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ) tarafından geliştirilen HÜRJET, Türkiye’nin ilk jet motorlu uçağı olacak. TSK’nın jet tekamül eğitimlerinde kullandığı T-38 ve akrotim gösterilerinde kullandığı F-5 uçaklarının yerini alması için tasarlandı.

HÜRJET, 25 Nisan 2023'te ilk uçuşunu yaptı. İlk uçuşunda 26 dakika havada kalarak emniyetli şekilde uçuşunu tamamladı. HÜRJET’in 2025 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri’ne teslim edilmesi hedefleniyor. HÜRJET’in TCG Anadolu’dan iniş ve kalkışı için çalışmalar yapılacak. Böylelikle HÜRJET, kısa pistli gemilere inebilecek.

HÜRJET'in Teknik Özellikleri

Uzunluk: 13,6 m / 44,6 ft
Kanat açıklığı: 9,5 m / 31 ft
Yükseklik: 5,1 m / 16,7 ft
Kanat Alanı: 35 m2 / 270 ft2
İtki: 17.600 lb
Servis Tavanı: 13.716 m / 45.000 ft
Kesintisiz Dönüş: 5,5 g @ 15.000 ft < 0.9 Mach
Tırmanma Oranı: 39.000 fpm
Menzil: 2222 km / 1200 nm
Yük Kapasitesi: 2721 kg / 6000 lbs
Azami Hız: 1,4 Mach
G Limitleri: +8g / -3g

Hürjet'in Öne Çıkan Yetenekleri

Yüksek AoA kontrolü
Baş Üstü (Head-up) Göstergesi (HUD)
Kaska Monteli Gösterge (Koşullu)
Tam Otorite, Dijital Kontrollü Uçuş Sistemi
Gelişmiş İnsan Makine Arayüzü, F-35 ve MMU için Asgari Alışma Zamanı
Intra & Inter Veri Linki
Gece Görüşüne Uyumlu (AJT, LIFT)
Havada Yakıt İkmali (AJT için Kuru, LCA için Sıvı)
Rahat İdare
Gömülü Taktik Eğitimi ve Canlı Sanal Yapıcı Eğitim Sistemleri
Otonom Operasyonlar için APU
Hava-Hava, Hava-Yer Atış Kabiliyeti

HÜRJET’in rakipleri neler?

Leonardo M-346N

Textron Havacılık ve Leonardo tarafından geliştirilen, M-346’nın ABD Donanması ihtiyaçlarına göre özelleştirilecek M-346N versiyonu için teklif yapılacak. M-346 100 binden fazla uçuş saatine sahip olması sayesinde kendini kanıtlamış bir uçak olarak dikkat çekiyor. T-45’in tek motorlu olması ve kuş çarpmaları nedeniyle bazı uçakların kaybedilmesine karşın M-346N’nin ikinci motoru, kuş çarpmaları sonrasında güvenli şekilde iniş yapma imkanı sunacak.

Boeing T-7A Red Hawk

Boeing T-7A, ABD Hava Kuvvetleri tarafından T-38’lerin yerini alacak jet eğitim uçağı olarak ihaleyi kazanmıştı. Boeing T-7A Red Hawk uçağı ihaleye katılacak. ABD Hava Kuvvetleri için üretilen T-7A uçağında gecikmeler yaşandı ve eğitim takvimi değiştirilmek zorunda kalmıştı. Bu durum T-7A'nın olumsuz değerlendirilmesine neden olabilir.