KOVİD-19’a karşı geliştirilen aşı ve ilaçlar

mRNA-1273
INO-4800
Çin’in geliştirdiği alt-birim aşı
IBV
Yorumlar

Aralık 2019’da Çin’de ortaya çıkan ve kısa sürede dünyayı tesiri altına alan yeni tip koronavirüse karşı bilindiği üzere bir ilaç ya da aşı tedavisi bulunmuyor. Üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlı olarak ileri safhada zatürreye yol açan virüsün neden olduğu KOVİD-19 hastalığı ise her gün can almaya devam ediyor.

Hastalığın tedavisi için mesai harcayan çok sayıda ilaç firması ve araştırma kuruluşu bulunmasına rağmen bunlardan bazıları diğerlerine kıyasla daha çok öne çıkmış durumda. Virüse ait DNA diziliminin 11 Ocak tarihinde açıklanmasının ardından genetik kopyası üretilen koronavirüse karşı insanlı deneyler de bir yandan devam ediyor.

Peki, KOVİD-19’a karşı yürütülen aşı ve ilaç çalışmaları hangileri?

mRNA-1273

ABD’nin Boston kentinden bulunan Modern isimli ilaç şirketinin geliştirdiği aşı, insanlar üzerinde denenmeye başlanan ilk KOVİD-19 aşısı olması açısından önem arz ediyor. 16 Mart tarihinde 43 yaşında olan ve küçük bir teknoloji şirketinde operasyon müdürü olarak görev yapan Jennifer Haller isimli kadının gönüllü olmasıyla başlayan denemeler, iki kişiye daha yapılan aşıyla devam etti. 46 yaşında olan ve Microsoft’ta ağ mühendisi olarak çalışan Neal Browning ve 25 yaşındaki Rebecca Sirull mRNA-1273 aşılarını olan ilk inşalar olarak tarihe geçti.

mRNA-1273, yeni tip koronavirüsün insan hücresine tutunmasını sağlayan "çivi proteini" adı verilen enzimi baskılayarak, vücutta bağışıklık sağlamayı hedefliyor. Aşı, ABD Ulusal Sağlık Enstitülerine (NIH) bağlı Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü (NIAID) desteğiyle geliştiriliyor.

INO-4800

Genetik mühendislikle üretilmiş yapay bir koronavirüs versiyonuyla vücutta bağışıklık tepkisi uyandırmayı amaçlayan aşı, Amerikan ilaç şirketi Inovio ve Çin’li Advaccine biyoteknoloji şirketi ortaklığı ile geliştiriliyor. Inovio, aşı denemelerine Nisan ayı içinde ABD, Çin ve Güney Kore'de başlayacak. Denemelerden alınacak sonuçlara göre aşı üretimine başlanacağını ifade eden şirketin hedefi 2020 sonuna kadar 1 milyon doz aşı.

Çin’in geliştirdiği alt-birim aşı

Çin Askeri Tıp Akademisi’nde görev yapan biyologların geliştirdiği aşı, koronavirüsün hastalığa yol açmayan antijen (bağışıklık sistemi tarafından antikor üretimine yol açan yabancı moleküller) kısımlarını barındıran bir alt-birim aşı (mikroorganizmanın yalnızca belli kısımlarını içeren aşılar) olarak tanımlanıyor. Aşı denemelerinin 36 gönüllüyle birlikte başladığı ifade ediliyor.

IBV

Kanatlı hayvanlarda görülen koronavirüse bağlı bulaşıcı bronşit hastalığına karşı geliştirilen "IBV" adlı aşının KOVİD-19’a uyarlanmış bir versiyonu, İsrail merkezli MIGAL Araştırma Enstitüsü tarafından geliştiriliyor. Enstitü, IBV’nin genetik diziliminin yeni tip koronavirüse uyarlanması halinde insanların tedavisinde kullanılabileceğini düşünüyor.

İlaç tedavisi anlamında da çalışmalar yürüten Çin’li bilim insanları, halihazırda piyasada bulunan üç ilacın test edilmesine izin verdi. Bunlardan ilki Japon Toyama kimya şirketince geliştirilen Favipiravir" adlı anti-viral ilaç. Hastalığın hafif seyrettiği vakalarda iyileşme süresini 11 günden 4 güne düşüren ilaç, geçerliliği Çin’de tescillenen ilk koronavirüs ilacı olma özelliğini taşıyor.

Çin’de 761 ve ABD’de ise bir hasta üzerinde denenen "Remdesivir" adlı ilaç ise ABD’deki hastanın klinik durumunda iyileşme sergilemesini sağlamış. Remdesivir, Amerikan Gilead ilaç şirketi tarafından üretiliyor. İlaç, daha önceleri Ebola tedavisinde de kullanılmıştı.

Son olarak sıtma tedavisinden kullanılan Klorokin difosfat ile ilgili denemeler de Çin’deki çeşitli hastanelerde devam ediyor.