RTX 3080 çökme sorununa detaylı bakış

RTX 3080 kullanıcıları neden çökme sorunu yaşıyor?
SMD kapasitörler
CPU/GPU arkasındaki SMD kapasitörlerin nedeni
Maliyet faktörü
Minimum gereksinimlerin yetmediği nokta
Nvidia'nın hatası var mı?
GPU Boost ile otomatik hız aşırtma
Aslında her şey beklendiği gibi çalışıyor
Sorun nasıl çözülecek?
Yorumlar

Metehan Göktaş

Yazar

Donanım dünyası şu günlerde Nvidia’nın önce sınırlı stokla giriş yaptığı sonra ise incelemelerle iddia edildiği gibi performans artışı sunmadığı ortaya çıkan RTX 3080 çözümünün yeni sorununu konuşuyor. Tercihinize göre çayınız ya da kahveniz hazırsa başlayabiliriz.

RTX 3080 kullanıcıları neden çökme sorunu yaşıyor?

Geçtiğimiz gün paylaştığımız haberde RTX 3080’de yaşanan çökme sorununun donanım kaynaklı olabileceği gibi sürücüyle çözülebilecek türden olabileceğine değinmiştik. Paylaştığımız basit çözümse aslında problemin donanımsal olduğuna işaret ediyordu.

SMD kapasitörler

Igor’s Lab’ın yaptığı detaylı incelemeye göre sorunun kaynağı üretimde kullanılan bileşenler. Bununla birlikte ekran kartında yer verilen bileşenlerden birisi hakkında önce kısa bir özet geçmekte fayda var. GPU’ların ya da CPU’ların arkasında gördüğümüz küçük dikdörtgen şeklindeki bileşenler anakartlarımızda bolca yer verilen kapasitörlerin bir başka türü.

CPU/GPU arkasındaki SMD kapasitörlerin nedeni

Bu kapasitörlerin de görevi aynı olmakla birlikte hemen yonganın arka yüzüne konumlandırılmalarında çok önemli bir neden var. O da GPU’nun anlık olarak değişen frekansla birlikte değişen güç tüketimine çok hızlı bir şekilde yanıt verilmesi gerekliliği.

Gelen akımdaki gürültüyü filtreleyip GPU’ya temiz bir sinyal iletilmesini sağlayan bu kapasitörlerin de sık kullanılan POSCAP (Conductive Polymer Tantalum Solid Capacitors) ve MLCC (Multilayer Ceramic Chip Capacitor) tipleri mevcut.

Maliyet faktörü

MLCC tipi bileşenler işlemcilerin arkasında mutlaka gördüğümüz ya da GPU’ların arka yüzünde görmeye alışık olduğumuz tip kapasitörler olmakla birlikte daha yüksek ve karışık frekansları filtreleme kapasitesine sahip.

Diğer taraftan POSCAP tipi ise yine aynı işlevi yaparken filtreleme işlevi konusunda daha zayıf fakat daha düşük maliyetli bir çözüm olarak karşımıza çıkıyor. Aklınıza geldiği üzere sorun da en temelinde buradan kaynaklanmasına karşın farklı etkenler de işin içerisinde.

Minimum gereksinimlerin yetmediği nokta

Ekran kartı üretilirken Nvidia RTX 3000’e kadar iş ortaklarına BoM (Bill of Materials) yani kartın çalışması için gerekli bileşenler ve bunların konumu gibi temel bilgileri sağlıyordu. GPU devi bu minimum gereksinimlere uygun kartlar üretirken iş ortakları ister MSRP’ye yakın fiyatlandırma için sadece soğutucuyu iyileştirebildiği gibi daha kaslı bileşenlere yer verip çözümünü yüksek performanslı olarak sunabiliyordu.

RTX 3080’de ise durum Nvidia’nın yine iş ortaklarına standart BoM listesini vermesine karşın kendi kartında daha kaslı bir tasarıma gitmesiyle farklılaştı. Dolayısıyla yine iş ortaklarından bazıları minimum gereksinimlere göre kart üretirken bazı özelleşmiş tasarım kartlar kaslı PCB ile geldi.

Nvidia’nın iş ortaklarıyla paylaştığı şemada dikkat çeken detaysa yukarıda özetine yer verdiğimiz kapasitör türlerinin tercihinden kaynaklanıyor. Firma, GPU arkasında 6 adet POSCAP ya da 6 adet MLCC kümesine yer verilebileceğini bildirmesine karşın hem RTX 3080 hem de RTX 3090 Founders Edition’da ortadaki 2 kapasitörde tercihini MLCC’lerden yana kullanıp diğer 4 kapasitörde POSCAP türünü kullanmış.

RTX 3080/EVGA RTX 3080 kıyaslaması

İş ortaklarının kartlarını incelediğimizde ise hepsinin de gereksinimlere uygun şekilde 6 kapasitöre yer verildiğini görüyoruz. Buna karşın bazı üreticiler hepsinde POSCAP tercih ederken, bazıları 1 MLCC+5 POSCAP tasarımını benimsemiş. Bazılarının Nvidia’nın referans tasarımını benimsediği görülürken ASUS’un TUF ve ROG Strix modellerinde tüm GPU arkası kapasitörlerinde MLCC türünü tercih ettiğini görüyoruz.

ASUS TUF RTX 3080 arka yüzü

Şu ana kadar rapor edilen kartların ortak noktasının POSCAP ya da 1 MLCC+5 POSCAP dizaynının uygulandığı modeller olması dikkat çekiyor. Nvidia’nın referans tasarım kartlarında ise sorun rapor edilmemiş.

Nvidia'nın hatası var mı?

Haliyle akıllara gelen ilk soru burada kimin hatalı olduğu. Evet Nvidia’nın son ana kadar üreticilere gerekli sürücüyü sağlamayıp basit araçlar sunması nedeniyle üreticilerin GPU’larının RTX Ampere ile gelen GPU Boost teknolojisiyle stabil bir şekilde çalışıp çalışmadığını test etme imkanı sağlamaması nedeniyle ortaya çıkan tabloda payı var. Dolayısıyla üreticilerin 6 POSCAP konumlandırdığı kartlar dahi gereksinimleri sağlıyor ve olması gerektiği gibi çalışması gerekiyor.

Burada olması gerektiği gibi çalışmanın RTX Ampere’deki durumuna değinmekte fayda var. Zira aksi takdirde sorumlu bir tarafın olup olmadığı konusunda hataya düşeceğimizde şüphe yok.

GPU Boost ile otomatik hız aşırtma

Nvidia’nın yukarıda söz ettiğimiz GPU Boost teknolojisi sayesinde Ampere kartlar, eğer termal şartlar elverişli ve kartın güç limiti de müsaade ediyorsa kendisini 1710 MHz’lik Boost frekansın da ilerisine otomatik olarak çıkarıyor.

Dikkatinizi çekmek istediğimiz nokta ise burada ölçütlerin sıcaklık ve TDP limiti olması. Yani teknoloji, PCB’deki bileşenleri ya da GPU arkasındaki kapasitörlerin türünü göz önünde bulundurarak hız aşırtmaya gitmiyor. Ayrıca Nvidia’nın PCB gereksinimlerinin GPU’nun 1440 MHz’den yükseleceği 1710 MHz’lik Boost frekansa yönelik olduğunun da altını çizelim.

Aslında her şey beklendiği gibi çalışıyor

Diğer taraftan sorun yaşayan ve 6 POSCAP/1 MLCC+5 POSCAP kullanılan kartlarda sorun GPU’nun kendisinin 2 GHz üzerine atmasıyla yaşanıyor. Yani kartlar beklendiği gibi performans gösteriyor. Yalnızca duruma göre daha fazla performans gösterme konusunda bir sorun yaşanmakta.

Ek olarak GPU Boost’un kasa içi hava akımının elverişli olmadığı bir durumda 6 MLCC’li kartta bile yine devreye giremeyeceğini de hatırlatmakta fayda var. Yani optimum koşullarda ekstra performans kazancı elde edilebiliyor.

Sorun nasıl çözülecek?

Şimdi uzun uzun sorunu irdeledikten sonra önümüzdeki dönemde üreticilerin ve Nvidia’nın nasıl bir yol izleyeceği merak konusu. Tahminlere göre üreticiler sorunun yaşandığı kartlar için bir vBIOS güncellemesi yayınlayıp kartlarının bir seviyeden yukarıya frekans yükseltmesini engelleyerek sorunu çözebilir. Hatta Zotac’ın bazı kartlarını düzeltme ile sunduğu bildiriliyor.

Kartına düzeltme yayınlanacağı döneme kadar sorun yaşamak istemeyen kullanıcıların yapması gerekense oldukça basit. MSI Afterburner üzerinden ister güç limiti %95’e çekilerek sorun ortadan kaldırılabileceği gibi 50 MHz, yetmediği durumda 100 MHz’lik frekans düşüşü ile stabil bir kart elde edilebilir.