Dünyanın ilk kafa nakli gerçekten başarılı mı?

Geçmiş Operasyonlar Pek ''Başarılı'' Değil
Kadavra ile Canlı Beden Çok Farklı
Beyin Vücudu Kabul Etmeyebilir
Yorumlar

İtalyan cerrah Prof. Dr. Sergio Canavero Şubat 2015'te, iki yıl içinde canlı bir insanın kafasını bir bağışçının vücuduna nakledeceğini iddia ederek basında yer almış ve bilim dünyasında bu naklin mümkünlüğü tartışılır hale gelmişti. Geçtiğimiz günlerde Viyana'da bir basın toplantısı düzenleyen Canavero, Çin'de gerçekleşen 18 saatlik operasyonla iki kadavra arasında kafa nakli operasyonunun yapıldığını ve operasyonda omurga, sinirler ve damarların başarıyla bağlandığını duyurdu. Ameliyat ve prosedür hakkındaki detaylı metni kısa bir süre sonra paylaşacağını belirten Canavero, canlı bedenler üzerinde kafa nakli operasyonunun da yakın bir zamanda gerçekleşeceğini dile getirdi. Peki Canavero'nun iddiası ne kadar doğru? Canlı bedenler üzerinde kafa nakli operasyonu mümkün mü?

Dünyanın ilk kafa nakli gerçekten başarılı mı?

Geçmiş Operasyonlar Pek ''Başarılı'' Değil

Canavero'nun son operasyonuna geçmeden önce geçmişte gerçekleştirdiği diğer kafa nakli operasyonlarına bakmakta fayda var. Sergio Canavero geçtiğimiz yıl iki maymun arasında başarılı bir operasyonla kafa nakli gerçekleştirdiğini duyurmuştu. Maymunun kafası operasyon sonrasında farklı bir maymunun bedenine yerleştirildiyse de maymun hiçbir zaman bilince sahip olmadı zira sadece ''etik nedenlerden ötürü'' 20 saat boyunca canlı tutulan maymunun omuriliğini bağlamak için herhangi bir girişimde bulunulmadı. Yani Canavero'nun başarıyla sonuçlandığını açıkladığı operasyon sonucunda maymun ''en iyi ihtimalle'' hayatının geri kalanını felçli bir şekilde sürdürmek zorunda kalacaktı.

Cerrahın bir diğer ''başarılı'' kafa nakli ise sıçanlar üzerinde gerçekleşmişti. Bu operasyonda bir sıçanın başı kesilerek diğer sıçana nakledilmişti ancak bu esnada diğer sıçanın başı halen yaşamaya devam ediyordu. Bu haliyle operasyon bir kafa naklinden ziyade fonksiyonel olarak yararsız bir uzantının sıçanın bedenine eklenmesi gibi görünmüştü.

Kadavra ile Canlı Beden Çok Farklı

Bu iki operasyon Sergio Canavero'nun kafa nakli operasyonlarını başarılı olarak değerlendirirken pek de mükemmeliyetçi olmadığını gözler önüne seriyor ancak cerrahın son operasyonu işi daha ilginç bir noktaya taşımış durumda. İlk olarak Canavero'nun gerçekleştirdiği son kafa nakli operasyonunda kafa nakline konu olan bedenin ve başın kadavralardan alındığını tekrar belirtelim. Yani Canavero ve ekibi gerçekten sinirleri ve kan damarlarını bağlamak için bir yöntem geliştirmiş olsa da bu yöntemin tamamen işlevsiz bir beden ile canlı bir bedende uygulanması arasında çok ciddi farklar olacağı açık. ''Farklı otomobillerin iki yarısını birbirine kaynatabilir ve görünüş itibariyle başarılı bir araç elde edebilirsiniz ancak bu birleştirme aracın çalışması için yeterli olmayacaktır.'' diyen sinirbilimcisi Dr. Dean Burnett, bir otomobile göre çok daha karmaşık olan insan bedeninde ise canlı ve birbirine ait olmayan iki parçanın birleştirilmesinin ve tekrar çalışır hale getirilmesinin imkansız olduğunu belirtiyor.

Canlı bedenler üzerinde kafa nakli yapılmasının önündeki bir diğer engel ise omurilik bağlantıları. Modüler olmayan omurilikte çıkartılan bir parçanın yerine yenisini legoları birleştirir gibi yerleştirmek mümkün değil. Yerleştirilecek olan bağlantılar omuriliğe ait olunca işler biraz daha zorlaşıyor zira doktorlar bugüne kadar tamamen ayrılmış bir omuriliği tekrar başarıyla bağlayabilmiş değiller. Vücuttaki bazı organların nakli için az sayıda bağlantı noktasının kurulması ve organın vücuda yerleştirilmesi gerekiyor. Örneğin kalp nakli son derece tehlikeli olsa da doktorların alıcı bedene kalbi yeniden yerleştirmesi için nispeten daha az bağlantı yapması gerekiyor. Bir omuriliğin işlevsel hale getirilmesi içinse birbirine tekrar bağlanması gereken milyonlarca sinir bağlantısı var ve bunları yeniden bağlamak çok zor.

Doktorlar geçtiğimiz yıllarda küçük bir çocuğun ''ağır hasar görmüş olan'' omuriliğini yeniden bağlamayı başarmıştı ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta omurilik; birlikte çalışmak, onarılmak ve güçlendirilmek için halen yeterli bağlantıya sahipti. Ayrıca bu operasyona konu olan çocuğun sinir sistemi gelişimini henüz tamamlamamıştı. Bütün bunlara rağmen bu operasyon bir mucize olarak değerlendirilirken herhangi bir sağlıklı bağlantıya sahip olmayan bir omuriliğin yetişkin bir insanın bedeninde tekrar bağlanması düşüncesine uzmanlar pek ihtimal vermiyor.

Kafa nakline engel teşkil edecek, benzersiz ve hassas bir diğer organ ise beyin. Kan dolaşımını kaybettikten birkaç dakika sonra onarılabilir seviyenin ötesine geçen beyin; kalp ya da diğer organların aksine buzla dolu bir ortamda bir süre bekleyip nakil anında kullanılamıyor. Kafa naklinin çok kısa bir sürede(dakikalar içinde) gerçekleşmesi halinde ise beyinde onarılamaz hasarlar meydana gelmese de beynin farklı bir bedende çalışabilmesine ve bedendeki dolaşım sistemini tekrar çalışır hale getirmesine şüpheyle yaklaşılıyor. Kafa naklindeki en önemli unsurun beyin olduğunu, beyindeki en ufak bir işlevsizliğin naklin amacına ters düşeceğini düşündüğümüzde bu şüphelerin yerinde olduğunu söyleyebiliriz.

Beyin Vücudu Kabul Etmeyebilir

Kafa nakliyle ilgili bir diğer problem ise özellikle yüz, el ve penis gibi vücudun dışında kalan(dış organ) unsurların naklinde sıkça yaşanan reddetme riski. Dış organ nakillerinde hastaların operasyon sonrasında uzuvlarını kullanabilmesi ve vücudun nakledilen uzvu kabul edebilmesi için bağışıklık sistemini bastıran ilaçlar kullanılıyor. Kafa naklinden sonra ise bu ilaçların kafayı mı yoksa bedeni mi reddetmemek için mücadele edeceği bilinmiyor. Üstelik el, yüz ve penis nakli sonrasında bile hastalar, bu uzuvların kendilerine ait olmadığı düşüncesiyle ciddi problemler yaşarken tamamen farklı bir vücuda yerleştirilen beynin bu vücudu kabullenmede çok daha ciddi sıkıntılar yaşaması ve nakli reddetmesi sürpriz olmayacaktır.

Tabi kafa naklini imkansız kılan tüm bu unsurların üstüne Sergio Canavero'nun, operasyona ilişkin hiçbir kanıt sunmaması da eklenince aslında başarılı bir kafa nakli gerçekleşmediği düşüncesi giderek artıyor. Canavero önümüzdeki günlerde bilimsel ayrıntıları içeren bir makale yayınlayacağını dile getirdi ancak bu makale sonrasında bilim dünyasının kafa nakline olan bakışı değişir mi bilinmiyor.