Hibrit embriyo yöntemi nesli tükenmek üzere olan gergedan türünü kurtarabilir

Hibrit embriyo yöntemi test ediliyor
Başarısızlıkla sonuçlanabilir
Yorumlar

Boynuzları altından daha pahalı olan kuzey beyaz gergedanları, uzun yıllar boyunca kaçak avcılığı konu oldular. Günümüzde ise sadece iki adet kuzey beyaz gergedanı bulunuyor. 17 yaşındaki dişi Fata ve 28 yaşındaki annesi Najin bu türün yeryüzündeki son temsilcileri. Najin'in babası olan ve yeryüzündeki son erkek beyaz gergedan olan Sudan'ın mart ayında ölmesiyle birlikte teorik olarak kuzey beyaz gergedanlarının nesli sona erdi zira çiftleşme sonucunda yeni bir kuzey güney gergedanının ortaya çıkması mümkün değil. Bilim insanları ise türün neslini sürdürebilmesi için laboratuvar ortamında embriyo üretecek.

Hibrit embriyo yöntemi test ediliyor

Dünyanın dört bir yanından zoologlar, veteriner hekimler ve farklı bilim dallarından araştırmacılar kuzey beyaz gergedanlarının neslini sürdürebilmesi için bir araya geldi. Berlin'deki Leibniz Hayvanat Bahçesi ve Yaban Hayatı Araştırmaları Enstitüsü'nde Profesör Thomas Hildebrandt liderliğinde çalışmalarını sürdüren ekip, erkek kuzey beyaz gergedanlarının dondurulmuş sperm hücrelerini; yakın kuzenleri olan dişi güney beyaz gergedanlarının yumurtalarıyla döllemeye çalışıyor. Fata ve Najin kısır oldukları için bu iki dişiden yumurta almak mümkün değil. Yine aynı sebepten ötürü iki farklı türe ait eşey hücrelerinin döllenmesiyle ortaya çıkan hibrit embriyoyu dişi güney beyaz gergedanları taşıyacak.

Türün bir gün nesli tükenme tehlikesiyle karşılaşacağını öngören araştırmacılar 2008 yılından beri erkek kuzey beyaz gergedanlarından sperm hücreleri alıp bunları donduruyor. Öte yandan daha önce fareler üzerinde başarıyla test edilen deri hücrelerini sperm hücrelerine çevirme yöntemi üzerinde de çalışıyor. Bu yöntem başarılı olursa bilim insanları genetik çeşitliliği korumak için çok sayıda sperm hücresine sahip olacak.

Laboratuvarda erkek kuzey beyaz gergedanının sperm hücreleriyle dişi güney beyaz gergedanının yumurta hücresini döllemeye çalışan ekip, ilk kez bu işlemin mümkün olduğunu gösterdi. Yapılan testlerde 20 başarılı sonuca ulaşan araştırmacılar türün devamını sağlama konusunda oldukça umutlu ancak yine de ekibin zamanı kısıtlı. Gergedanların hamilelik dönemlerinin 16 ay sürdüğünün belirten Thomas Hildebrandt, vakitlerinin bir yıl civarında olduğunu bu süre zarfından hibrit embriyoyu taşıyıcı annenin vücuduna yerleştirmeleri gerektiğini belirtiyor. Hildebrandt'a göre bütün operasyonlar başarılı bir şekilde tamamlanırsa 3 yıl içinde ilk hibrit gergedan yavrusunu görebiliriz.

Başarısızlıkla sonuçlanabilir

Tabi kuzey beyaz gergedanları ile güney beyaz gergedanlarının alt türü niteliğindeki bu hibrit tür tek başına neslin devamını sağlamayacak. Araştırmacılar bu alt türün çiftleşmesiyle kuzey beyaz gergedanların ortaya çıkabileceğini düşünüyor. Tabi bu yöntemin başarılı olacağı kesin değil. Üstelik akraba türlerin ortak alt türü olan sınırlı genetik çeşitliliğe sahip yavru gergedanların ölüm oranının diğer yavru gergedanlara kıyasla daha yüksek olduğu belirtiliyor. Ayrıca daha dar gen havuzuna bağlı olarak doğurganlığın da azalacağı tahmin ediliyor. Yani hibrit embriyo yöntemiyle yavru gergedan dünyaya gelse bile bu çaba kuzey beyaz gergedanı türünü korumak için yetersiz kalabilir.

Bu risklere dikkat çeken bazı bilim insanları türün kurtarılması için çok geç kalındığını ve pahalı hibrit embriyo yöntemiyle uğraşmak yerine finansal kaynağın nesli tehlike altında olan diğer gergedanların korunması için harcanması gerektiğini düşünüyor. Kuzey beyaz gergedanlarının evrime yenik düşmediğini belirten Thomas Hildebrandt ise insanların statü simgesi olarak gergedan boynuzu kullanması sonucunda türün yok olmanın eşiğinde olduğunu ve türü kurtarmak zorunda olduklarını dile getiriyor.