Kötü beslenme dünya çapında erken ölüme sebep olan en büyük risk faktörü

Çok az sağlıklı bununla beraber çok fazla sağlıksız besin mevcut
Yetersiz sağlıklı gıda alımı daha çok zarar veriyor
Yorumlar

Tuğrul Güven Erturun

Bilim, sanat, horoloji yazarı

Yeni yapılan araştırmaya göre sağlıksız beslenme dünyada; tütün ürünü kullanımı da dahil olmak üzere diğer risk faktörlerinden daha fazla ölüme sebep oluyor. The Global Burden of Disease Study kurumundan araştırmacılar 1990 ile 2017 yılları arasında 195 ülkeyi de kapsayan bir araştırma yaptı. Araştırmada bu dilimler arasındaki diyet biçimleri incelendi ve 15 farklı besin maddesi ile gıdaya odaklanıldı.

Kötü beslenme dünya çapında erken ölüme sebep olan en büyük risk faktörü

The Lancet tıp dergisinde de yayımlanan araştırmaya göre zayıf diyet bulaşıcı olmayan hastalıklara katkısı sebebiyle de 2017 yılında dünyada her 5 ölümden biriyle veya 11 milyon insanın ölümünden sorumlu tutuluyor. Bu ölümlerin büyük çoğunluğunu (10 milyon) kardiyovasküler hastalıklar oluşturmaktayken kalanlarını genel olarak kanser ve tip 2 diyabet oluşturuyor.

Ülkeler; diyetle ilişkili ölüm vakaları düşük sayıdan yüksek sayıya göre sıralandığında ise en az ölümle (100.000 ölümden 89 ölüm) İsrail birincilikte, en fazla ölümle (100.000 ölümden 892 ölüm) Özbekistan sonunculukta yer edinmiş durumda. Araştırmanın yazarı Dr. Christopher J.L. Murray kötü diyetin dünyada diğer risk faktörlerinden daha fazla ölümden sorumlu olduğunu belirtti.

Çok az sağlıklı bununla beraber çok fazla sağlıksız besin mevcut

Araştırmacılar dünya çapındaki diyet türlerini inceledi ve 15 farklı besine odaklandı. Bu besinler ise; meyveler, sebzeler, yemişler ve tohumlar, bakliyatlar, tam tahıllar, lifler, kalsiyum, süt, omega 3 içeren deniz mahsulleri, doymamış yağlar, trans yağlar, kırmızı et, işlenmiş et, şekerli içecekler ve sodyum olarak belirtildi. İnceledikleri küresel diyet türlerinde 2017 yılında bu diyetlerin neredeyse tüm sağlıklı gıda maddelerinin ideal miktarlarından daha az miktar içerdiğini tespit ettiler.

En büyük eksiklik ise kuruyemişler ve tohumlarla birlikte süt ve tam tahıllı gıdalarda tespit edildi. Örneğin kuruyemiş ve tohum tüketimi ortalama olarak günlük 3 gram yani optimal alımın sadece %12'si olarak tespit edildi. Süt alımının ise optimal alımın %16'sını tam tahıl tüketimi ise optimal alımın %23'ünü içerdiği tespit edildi.

Bunların yanı sıra, sağlıksız diyet maddelerinin günlük alımları “küresel olarak optimal seviyeyi aştı”. Şekerli içecek tüketimi, optimal alımdan çok daha yüksek bulundu ve bu yüksekliği işlenmiş et ve sodyum tüketimi izledi. Kırmızı et tüketimi ise ideal seviyenin biraz üzerindeydi.

Yetersiz sağlıklı gıda alımı daha çok zarar veriyor

Araştırmanın en önemli bulgusu ise sağlıklı yiyeceklerin yetersiz alımı, en az çok fazla sağlıksız yiyecek yemek kadar zarar veriyor. Araştırmacılara göre ölüme en çok sebep olan nedenler ise yüksek sodyum, düşük; tam tahıl, meyve, kuruyemiş, tohum, sebze ve omega 3 tüketimi. Bu diyet faktörlerinin her biri küresel ölümlerin yüzde 2'sinden fazlasını oluşturuyor.

Dr. Murray ve meslektaşları, kampanyaların diyetleri yeniden dengelemeye odaklanması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca, gıda üretimindeki ve dağıtımındaki herhangi bir değişikliğin; iklim, toprak, su ve toprak üzerindeki çevresel etkilerin göz önünde bulundurulması gerektiğini de iddia ediyorlar. Yine araştırmacıların belirttiğine göre düşük gelirli ülkelerde günde kişi başı '2 porsiyon meyve ve 3 porsiyon sebze' hane gelirinin %52'sini oluşturuyor. Bu rakam gelişmiş ülkelerde ise sadece yüzde 2.

Dünyadaki gelir adaletsizliği ve gelişmişlik düzeyi önemli bir sorun. Dünyadaki birçok kişi yeterli besine dahi ulaşamıyor ve bu sebeple yaşamını kaybediyor. Günde 21.000 kişi ise açlıktan ölüyor. İleride bu tarz durumların yaşanmaması içinse çeşitli çalışmalar yapılabilir.