MIT uçaklara yıldırım çarpmasını önleyecek sistem geliştirdi

Faraday kafesi modeli ile korunuyor
Tehlikeleri tamamen ortadan kaldırabilir
Yorumlar

Fırtına, pilotların kaçınmayı tercih ettiği bir hava koşulu olsa da havacılık uzmanları dünyadaki bütün ticari uçaklara yılda en az bir kez yıldırım çarptığını tahmin ediyor. Tabi yıldırım çarpması sonucunda meydana gelen en son uçak kazasının 1967 yılında ABD'de yaşandığını göz önünde bulundurursak bu istatistiğin göründüğü kadar endişe verici olmadığını söyleyebiliriz. Üstelik o kazada yıldırım uçağın yakıt tankına isabet etmiş ve kaza sonrasında yakıt tankını korumaya yönelik yeni güvenlik mekanizmaları geliştirilmişti.

Faraday kafesi modeli ile korunuyor

Yakıt tankına isabet eden yıldırım faciasından günümüze, uçaklara çarpan yıldırımın ilginç bir şekilde sadece çok az hasar vermesinin temel sebebi ise alüminyum alaşıma sahip uçak gövdesinin aslında temel olarak bir Faraday kafesi modeli olması. Uçaklardaki Faraday kafesi modeli uyarınca uçak fırtınalı bir havada yıldırım tehlikesiyle karşılaşınca uçağın gövdesi uçağın iki ucunu kutuplaştıran bir elektrik yükü geliştirir. Uçağı bir ucu negatif, diğer ucu ise pozitif yük geliştirirken yükler yeterince güce ulaştığında uçak, pozitif lider olarak adlandırılan yüksek düzeyde iletken bir plazma akışı yaratır.

Böylece uçak, yıldırım çarpmasının neden olabileceği ciddi tehlikeleri önleyebiliyor ancak uçağın gövdesindeki anten, tel ve benzer diğer yapılar gövdeye isabet eden yıldırım elektrik akımını oluşturmasına neden olabilir. Öte yandan bugün birçok uçak, alüminyumdan daha az iletken olan kompozit malzemeler içeriyor. Bu nedenle uluslararası havacılık kuralları gereğince uçakların fırtına bölgesinden olabildiğince uzakta uçması gerekiyor. MIT'deki araştırmacılar ise havacılık devi Boeing'in sponsorluğunda gerçekleştirilen bir araştırma ile uçakların yıldırım tehlikesinden koruyacak bir sistem geliştirdi.

Tehlikeleri tamamen ortadan kaldırabilir

MIT araştırmacılarının çözüm önerisi uçağa geçici olarak negatif yük yükleyerek pozitif yük birikmesini önlemeye ve böylece uçağı yıldırımlardan korumaya dayanıyor. Geçici negatif yük sayesinde uçaktaki genel yükün kritik bir seviyeye ulaşmasını ve bir yıldırım çarpmasını tetiklemesini engelleyebileceklerini belirten araştırmacılar, uçağa negatif yük yükleyecek ve bu yükü yayabilecek yerleşik bir sistem hazırladı.

Negatif yükü oluşturmak ve yaymak için küçük güç kaynaklarıyla donatılan sensörlerden ve aktüatörlerden oluşan otomatik bir kontrol sistemi de geliştiren ekip; sensörlerin uçağın çevresindeki elektriksel alanı takip edeceğini ve aktüatörlerin uçağı uygun kutuplaşmaya ulaştırmak için bir akım yayacağını ifade ediyor. MIT’nin Havacılık ve Uzay Bilimleri Profesörü Jaime Peraire, bu sitem sayesinde uçağın yıldırıma karşı adeta görünmez hale geleceğini belirtiyor.

Şu anda sistemin pratikte ne kadar uygulanabilir olduğunu araştıran ekip, fırtınalı havalarda uçan uçaklar aracılığıyla sistemi test etme imkanı bulacak. Başarılı olması halinde Boeing uçaklarında yer alabileceği düşünülen sistem ile yıldırımların günümüzdeki hafif etkilerinin de tamamen ortadan kaldırılması bekleniyor.