BYD nasıl elektrikli otomotiv devi oldu ve Tesla’yı geçti?

BYD ölmedi
Otomobillere giriş
Başarının arkasındaki sır ne?
Devlet desteği
Şimdi ne olacak?
Yorumlar

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

BYD nasıl elektrikli otomotiv devi oldu ve Tesla’yı geçti? — BYD bir telefon bataryası üreticisiyken Tesla'ya kafa tutan bir elektrikli araç devine nasıl dönüştü? Bu oldukça ilginç ve anlatılası bir hikâye. Yıllardır elektrikli otomobil dünyasının tek ve sarsılmaz hâkimi olarak Elon Musk’ın Tesla şirketi görülüyordu. Ancak BYD, son çeyrekte Tesla’dan daha fazla bataryalı araç satışı gerçekleştirdi. **Elon Musk** ise bundan yıllar yıllar önce BYD’yi rakip olarak görmüyor hatta **gülüp geçiyordu**.

2011 yılında Elon Musk, Bloomberg’e verdiği bir röportajda kendisine BYD’nin rekabeti sorulmuştu. Bu sorunun ardından Musk, adeta kahkaha atmış ve BYD’yi rakip olarak görmediğini dile getirmişti. Hatta gülerek tam olarak şunu söylüyordu: “Arabalarını gördünüz mü?” Musk, BYD’nin teknolojik açıdan güçlü olmadığını söylerken anavatanında ciddi sorunlar yaşadığını ve ölmemeye çalıştığını söylüyordu.

BYD ölmedi

Gerçekten de BYD o dönemler ölmemeye çalışıyordu ve nitekim bunda da başarılı oldu. BYD piyasadan silinip gitmek yerine dördüncü çeyrekte ABD'li rakibinden daha fazla bataryalı araç satarak en iyi elektrikli araç üreticisi olarak Tesla'yı tahtından indirdi. Tesla, 2023’te 1.8 milyon tamamen elektrikli araç satarken BYD ise 3 milyon araç sattı. Bu araçların 1.6 milyonu tamamen elektrikliydi kalanı ise hibrit.

Peki telefon bataryaları üreterek işe başlayan Çinli şirket nasıl bir elektrikli otomobil devi haline geldi?

BYD şu anda bir elektrikli otomobil devi olarak bilinse de, bataryalardan madenciliğe ve yarı iletkenlere kadar pek çok alanda var olması onun başarısının ardındaki büyük bir neden olarak gösterilebilir.

Takvimler 1996 yılını gösterdiğinde BYD, günümüzün akıllı telefonlarında bulunan lityum-iyon piller üretmeye başladı. Tam da cep telefonlarının şahlandığı dönemde bu işe girdiler. 2000 ve 2002 yıllarında sırasıyla Motorola ve Nokia'ya batarya tedarik etmeye başladılar. 2002 yılında BYD, lityum-iyon bataryalardaki başarı arkasına alarak Hong Kong Borsası'na kote oldu.

Otomobillere giriş

Aynı yılda, yani 2008’de ünlü yatırımcı Warren Buffett'ın yönettiği Berkshire Hathaway, BYD’ye 230 milyon dolarlık bir yatırım yaptı. Bu yatırım BYD’nin elektrikli otomobil hedeflerine önemli bir ivme kazandırdı.

BYD’nin Blade bataryaları LFP yani lityum demir fosfat bataryaydı. 2020 yılında birçok batarya üreticisi, enerji yoğunluğunun düşük olduğu, yani sağlayabildikleri enerji miktarına göre çok ağır oldukları algısı nedeniyle LFP bataryalardan uzaklaşıyordu.

Öte yandan BYD, Blade'i iyi enerji yoğunluğu ve yüksek düzeyde güvenlik sağlayan bir buluş olarak lanse ediyordu. Bunu 2020'de piyasaya sürülen ve Tesla'nın Model S'ine rakip olarak görülen sportif bir sedan olan Han'a koyacağını açıkladı. BYD daha sonra Blade'i piyasaya sürdüğü sonraki modellere de koydu. BYD aslında kendi Blade bataryalarıyla herkesi şaşırtmıştı zira bu bataryalar açıklanandan daha yüksek enerji yoğunluğu sunuyordu.

Başarının arkasındaki sır ne?

BYD yeterli olgunluğa ulaştığında ise kurucuları Wang Chuanfu, bir yerel Çin otomotiv markasını satın aldı ve elektrikli araçlar konusuna erken bir giriş gerçekleştirerek pil teknolojisinde ilerledi. Bu da yetmezmiş gibi, kendi araçlarının tasarımını, mühendisliğini ve kalitesini sürekli olarak geliştirdiler. Tüm bu adımlar BYD’yi 2023'ün 4. çeyreğinde Tesla'yı geçmeye hazırladı.

Esasında BYD doğrudan sadece saf elektrikli araçlara geçmedi. Firma ilk olarak hibrit otomobiller satarak başarı elde etti. Çin elektrikli araç pazarının ilk aşamalarında BYD, Bataryalı Elektrikli Araçları (BEV) ve Plug-in Hibrid Elektrikli Araçları (PHEV) aynı anda piyasaya sürmeyi tercih etti. Bu strateji, BYD'nin şarj altyapısının iyi kurulmadığı ve kullanıcıların elektrikli araçların avantajları konusunda çok net olmadığı zamanlarda pazar payı kazanmasını sağladı.

BYD ayrıca stratejik bir pazar konumlaması da yaptı. Çin’de az rakibin olduğu orta sınıf pazarına kartlarını oynayan BYD, bu şekilde büyüdü. BYD esasında markalaşma konusunda da diğer Çinli firmaların yapamadığını yaptı. Firma, farklı fiyat noktalarına hitap etmek için farklı alt markalar yarattı. BYD'nin orta-üst seviye elektrikli araç markası Denza buna bir örnek.

Devlet desteği

BYD her şeyi neredeyse doğru yapmış olsa da Çin hükümetinin ülkenin elektrikli araç sektörüne verdiği büyük destek de oldukça önemli. Çin’in elektrikli araç sübvansiyonları ve destekleri 2009 yılında başladı ve son 10-15 yılda daha da arttı. BYD'nin 2015-2020 yılları arasında yaklaşık 4,3 milyar dolar devlet desteği aldığını tahmin ediyor.

Birçok piyasa analiz firması ve analiste göre BYD’nin bugünlere ulaşmasının arkasındaki en büyük etki esasında Çin’in vermiş olduğu devasa destekler. BYD bu sayede finansman bularak üretim ve Ar-Ge faaliyetlerini büyütebildi. Firma bu sayede Çin’in devi haline geldi. Ancak burada da kalınmak istenmiyor.

BYD, Çin'in elektrikli araç pazarına hakim olduktan sonra şimdi de yurtdışında agresif bir şekilde yayılıyor. Birleşik Arap Emirlikleri'nden Tayland’a, Türkiye’den İngiltere'ye kadar birçok ülkede otomobil satıyor. Ancak BYD'nin uluslararası genişlemesi sadece araba satmakla ilgili değil, üretim ve malzemeleri de içeriyor.

BYD sadece Çin’de araç üretip oradan modellerini diğer ülkelere taşımanın mantıklı olmadığının farkında. Bu nedenle firma Avrupa'daki ilk üretim tesisini Macaristan'da açacağını daha henüz geçtiğimiz ay açıkladı. Şirket ayrıca Brezilya'da lityum madeni varlıkları satın almak istiyor. Lityum, BYD'nin bataryaları ve diğer batarya üreticileri için önemli bir bileşen.

Eylül ayında Avrupa Birliği'nin yürütme organı olan Avrupa Komisyonu, Çin'deki elektrikli araç üreticilerine verilen sübvansiyonlarla ilgili bir soruşturma başlattı. Bu arada ABD, Çinli rakiplerini dışarıda tutmak amacıyla Enflasyon Azaltma Yasası (IRA) aracılığıyla kendi yerli elektrikli araç sektörünü güçlendirmeye çalışıyor. Tüm bunlar Çin'in bu pazarlardaki ilerlemesini engellemeyi amaçlıyor. Aslında Türkiye de kendi iç piyasasını Çinli istilasından korumak için adımlar attı.

Ancak BYD, sürdürülebilir büyümeyi sağlamak için, Macaristan'da bir elektrikli araç fabrikasına yaptığı son yatırımda görüldüğü gibi, bu siyasi engelleri proaktif bir şekilde ele alıyor gibi görünüyor.

Şimdi ne olacak?

Dünyanın en büyük iki elektrikli araç üreticisi olan Tesla ve BYD arasındaki mücadele devam ediyor ve edecek. Uzmanlara göre BYD halen maksimum potansiyeline ulaşmış değil. İlginçtir ki çoğu otomotiv şirketi uzun süre BYD’yi ciddiye almadı. Bu firmalar Tesla’yı da ciddiye almamışlardı. Şimdi ise Tesla’nın şarj standardı için kuyruğa giriyorlar…

BYD, küresel yayılımını sürdürdükçe satış hacminde de yükseliş görmeye devam edecek gibi görünüyor. Tesla için ise rekabet biraz daha zorlaşacak. Geriden gelen köklü otomobil üreticileri de var. Önümüzdeki birkaç yıl içinde BYD’nin büyümesi Tesla’ya göre çok daha farklı bir hızlar ilerleyebilir. Bunu biraz zaman gösterecek.

Öte yandan Elon Musk’a dönecek olursak, kendisi BYD ile olan fikrini elbette değiştirdi. Musk, sahibi olduğu X (eski adıyla Twitter) platformunda 2011 yılına ait Bloomberg röportajına kısa bir süre öne bir yanıt verdi: "Bu yıllar önceydi. Araçları bugünlerde oldukça rekabetçi."