Çin, dünyanın ilk füzyon-fisyon hibrit santralini inşa ediyor

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

Çin, dünyanın ilk füzyon-fisyon hibrit santralini inşa ediyor — Çin, nükleer enerjide devrim niteliğinde bir adım atmaya hazırlanıyor. Jiangxi eyaletinin Nanchang kentinde inşa edilecek **Xinghuo Yüksek Sıcaklık Süperiletken Reaktörü**, dünyanın ilk **füzyon-fisyon** hibrit güç santrali olacak. 2,76 milyar dolarlık (yaklaşık 20 milyar yuan) yatırım maliyetine sahip olan santral, **2030** yılına kadar **100 megavat** (MW) sürekli elektrik üretimi hedefliyor.

Füzyon ve fisyon bir arada

Proje resmi olarak ilk aşamasına girerken, Çin’in kamu alım ve ihale platformu zbytb.com’da çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) için kamu ihalesi açıldığı duyuruldu. ÇED raporu; hava, su, gürültü ve ekolojik denge gibi çevresel unsurları değerlendirecek. Ayrıca, olası riskler, kirlilik kontrol stratejileri ve uzun vadeli izleme planlarını da içerecek.

Xinghuo Reaktörü, Çin devletine bağlı China Nuclear Industry 23 Construction Corporation ve süperiletken teknolojiler konusunda uzmanlaşmış Lianovation Superconductor ortaklığıyla geliştiriliyor. Santralin temelini oluşturan füzyon-fisyon hibrit teknolojisi, mevcut nükleer santrallerden farklı olarak iki süreci birleştiriyor. Füzyon, hafif atom çekirdeklerinin (örneğin hidrojen) birleşerek büyük miktarda enerji açığa çıkardığı süreçken fisyon ise ağır atom çekirdeklerinin (örneğin uranyum) parçalanmasıyla enerji üretiyor; bu, mevcut nükleer santrallerde kullanılıyor.

Xinghuo’nun yenilikçi yaklaşımı, füzyon reaksiyonlarından yayılan yüksek enerjili nötronların fisyonu tetiklemesini sağlıyor. Bu yöntem, enerji verimliliğini artırırken nükleer atık miktarını azaltma potansiyeli taşıyor. Henüz buradaki sürece yönelik detaylı bilgiler mevcut değil ama görünüşe göre santral, fisyonu desteklemek için füzyonu kullanacak.

Çin, füzyonda onlarca yıl öne geçebilir

Proje, enerji kazanç faktörü (Q değeri) açısından da iddialı. Q değeri, füzyon reaksiyonunda plazmayı ısıtmak için harcanan enerjiye kıyasla üretilen enerji oranını ifade eder. Xinghuo’nun hedefi, Q değerini 30’un üzerine çıkarmak. Karşılaştırmak gerekirse: Fransa’da inşa edilen füzyon projesi ITER, 10’un üzerinde bir Q değeri hedefliyor.

Eğer Xinghuo Hibrit Santrali planlandığı gibi 2030’a kadar tamamlanırsa, Çin’in füzyon ve fisyon teknolojisinde diğer ülkelerin yıllar hatta on yıllar önünde olacağı tahmin ediliyor. Çin’in de paydaşlarından olan çok uluslu ITER füzyon araştırma ve geliştirme projesinin henüz ne zaman tamamlanacağı bile açıkçası belli değil. Ticari veya 100 MW gibi üretim hedefi bulunan ve bu kadar yakın tarihi hedefleyen başka bir füzyon projesi de yok. En yakın örnek Almanya’da ve 2035’i hedefliyor.