E-ticaret pazaryerlerine yeni düzenleme yolda

Reklam ve indirimlere kısıtlama
Veriler haksız şekilde kullanılamayacak
Hem hizmet hem de mal satışı tek site üstünden yapılamayacak
Platformlardan alınacak pay ile KOBİ’ler desteklenecek
Taklit ürün satışına engel
Satıcılara dayatma yapılamayacak
Yorumlar

Yusuf Akbaş

Teknoloji Editörü

E-ticaret pazaryerlerine yeni düzenleme yolda

E-ticaret pazaryerlerinin çığ gibi büyümesiyle birlikte, müşterileri ve satıcıları etkileyen çeşitli sorunlar ortaya çıkmaya başladı. Ticaret Bakanlığı, e-ticaret pazaryeri sektörünün dengeli büyümesi ve haksız rekabetin önlenmesi için kolları sıvadı. Bakanlığın konuyla ilgili yeni düzenlemesinin detayları ortaya çıktı.

Trendyol, Hepsiburada, n11, Amazon gibi platformlar, doğrudan kendisi satış yaptığı gibi üçüncü taraf satıcılara da ev sahipliği yapıyor. Diğer satıcılara ev sahipliği yapan platformlar “e-ticaret pazaryeri” olarak adlandırılıyor. Ticaret Bakanlığı’nın üzerinde çalıştığı düzenlemede e-ticaret pazaryerlerinin hem müşterileri hem de hem de satıcıları ilgilendiren rekabeti engelleyici uygulamalarına çeki düzen getiriliyor. Düzenleme üzerindeki çalışmalarda sona gelindi ancak düzenlemenin ne zaman yürürlüğe gireceği bilinmiyor.

Reklam ve indirimlere kısıtlama

Tekelleşmenin önüne geçilmesi için e-ticaret pazaryerlerinin reklam harcamalarına kısıtlama getiriliyor. Önceki yılın net işlem hacminin 30 milyar TL’nin altındaysa, işlem hacminin binde 15’inden fazla reklam harcamasına izin verilmeyecek. İşlem hacmi 30-60 milyar TL arasındaysa 30 milyar TL’ye kadarki binde 15’e ek olarak, 30 milyarın aşan kısmın binde 10’una kadar, 60 milyarı aşan kısmın ise binde 5’ine kadar reklam harcamasına izin verilecek.

İndirim miktarlarına da kısıtlama getirilecek. Büyük e-ticaret pazaryerlerinin, çok büyük indirimler yaparak küçük platformları saf dışı bırakması engellenmeye çalışılacak. İndirim kısıtlamasına uymayan platformlara, sınırı aşan tutarın 10 katı kadar para cezası verilecek.

Veriler haksız şekilde kullanılamayacak

Günümüzde e-ticaret pazaryerleri, satıcıların sipariş verilerini kullanarak haksız rekabete yol açabiliyor. Örneğin satıcıların satış verilerini detaylı bir şekilde inceleyerek kendi sattığı ürünler için çeşitli stratejiler oluşturabiliyor. Verilerin bu gibi durumlarda kullanılması yasaklanıyor. Satıcının verilerini rekabette kullanan platforma net satışının yüzde 10'u kadar para cezası verilecek.

Hem hizmet hem de mal satışı tek site üstünden yapılamayacak

E-ticaret pazaryerleri hem hizmet hem de mal satışı yapan yerler olamayacak. Turizm, eğitim, sağlık, sigortacılık, danışmanlık, kültür, sanat, eğlence, spor ve istihdam hizmeti sektörleri ile gayrimenkul ve otomotiv sektörlerinin bir veya birkaçına aracılık hizmeti sunan, başka bir sektörde aracılık faaliyetinde bulunamayacak. Aykırılığı devam ettirene 10 milyon TL ceza kesilecek. Erişim engeli de getirilebilecek

Pazaryerlerinin ödeme hizmetleri, kargo ve lojistik faaliyetlerine sınırlama getirilecek. Bakanlık, satışa aracılık eden şirketlerin toplam indirim tutarının üst sınırını, mal ve hizmet kategorilerini belirleyebilecek.

Platformlardan alınacak pay ile KOBİ’ler desteklenecek

Ticaret Bakanlığı, e-ticaret Pazar yerlerinin bir yıllık net işlem hacimlerinden belirli bir pay alarak bu parayı KOBİ’leri desteklemek amacıyla kullanılacak. İşlem hacmi, 1 yılda 30 milyar ile 60 milyar TL arasındaysa, 30 milyarı aşan kısmınyüzde 1'i, 60 ila 75 milyar TL arasındaysa, yüzde 1'e ilave olarak 60 milyarı aşan kısmı için yüzde 5'i, 75 milyar TL'nin üzerindeyse aşan kısım için yüzde 30'u oranında elektronik ticaret payı tahsil edilecek. Bu tutarlar TÜİK'in açıkladığı TÜFE'ye göre artırılacak. Cumhurbaşkanı bu tutarları dörtte birine kadar artırmaya veya azaltmaya yetkili olacak.

Taklit ürün satışına engel

E-ticaret pazaryerlerindeki taklit ürün satışlarına ve hukuka aykırı ürünlere düzenleme getiriliyor. Taklit ürün satışı yapıldığı tespit edilirse ilgili platform, ilgili satıcıya bildirecek ve ürünü yayından kaldıracak. Üç defa satışı durdurulan firmanın sözleşmesi feshedilecek. Sözleşmesi feshedilen satıcı 2 yıl platformu kullanamayacak. Pazaryeri platformda satılan yasadışı bir ürünün hukuka aykırılığından haberdarsa bunu yayından kaldıracak ve kamu kuruluşlarına bildirecek. Bildirmeyene 100 bin TL'ye kadar idari para cezası kesilecek.

Bir yılda 10 milyar TL’nin üzerinde işlem hacmine sahip platformlar, sitesindeki ürünlerin satışında mevzuata aykırı huşuların tespit edilmesi için kontrol ekibi kurmak zorunda olacak. Bu ekibin çalışmaları bakanlığa rapor edilecek. Ekip oluşturmayan platforma 100 bin TL'den az olmamak üzere bir yıllık satış tutarının on binde 5'i kadar ceza kesilecek.

Satıcılara dayatma yapılamayacak

E-ticaret pazaryerlerindeki üçüncü satıcılara platformun kendisi tarafından çeşitli dayatmalar yapılabiliyor. Ticaret Bakanlığı’nın yeni düzenlemesi bununla ilgili çeşitli maddeler içerecek.

Satıcı ile ticari ilişki, aracılık sözleşmesiyle belirlenecek. Pazaryeri satıcıyla yaptığı sözleşmeyi tek taraflı değiştiremeyecek. Satıcılar sadece bir e-ticaret pazaryerine mahkum bırakılmayacak. Satıcının, farklı platformlardan satış veya reklam yapması kısıtlanırsa bu haksız ticaret sayılacak. Satıcıların ücretleri, sipariş alıcıya ulaştıktan 5 gün sonra platform tarafından satıcıya eksiksiz olarak ödenecek. Zamanında ödeme yapmayan platforma 10 bin TL'den az olmamak üzere idari para cezası verilecek. 30 güne kadar süre aşımında da ödemezse ceza 2 katına çıkacak.

Satıcılar kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanamayacak. Platformlar, satıcının belirlediği fiyatı tek taraflı değiştiremeyecek. Satıcıya ayrımcılık yaparsa ve ticari faaliyetini bozucu, taraf olmayacağı bir uygulamaya zorlarsa platforma 100 bin TL ceza verilecek. Satıcının başka kanaldan reklam yapmasını, aynı yada farklı malı sunmasını kısıtlayan birinden mal teminine zorlayan platforma 250 bin TL ceza kesilecek. 'Kamu kurumlarına veya adli mercilere başvurdu' diye satıcının online sitedeki sıralamasını geriye düşüren platforma 300 bin TL ceza verilecek. Kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunan satıcının sıralaması değiştirilemeyecek, tavsiye sisteminde geriye düşürülemeyecek, hizmeti kısıtlanıp ticari misilleme yapılamayacak.