IBM’den 20-qubit’lik kuantum bilgisayar

Yeni kuantum bilgisayar daha birleşik yapıda
Qubit nedir?
Ticari kullanım için tam entegre olan ilk kuantum bilgisayar
Yorumlar

Onur Emre Karadağ

Android Developer

Kuantum bilgisayarların pratiğe dökülmesi için birçok teknoloji firması yarışıyor. Haliyle gerçekleştirdikleri her adımı duyurmak için oldukça heyecanlılar. IBM de CES 2019 fuarı kapsamında Q System One isimli 20-qubit’lik kuantum bilgisayarını sergiledi. İtalya merkezli müze sergi sistemleri üreticisi Goppion ile ortaklaşa çalışarak bilgisayara özel bir tasarım kazandırılmış. Bu nedenle bir sanat eseri görünümünde olduğu söylenilebilir.

Yeni kuantum bilgisayar daha birleşik yapıda

IBM’e göre yeni kuantum bilgisayarı özel yapan şey daha derli toplu olması. Hatta Bob Sutor isimli IBM Q Strateji ve Ekosistem yöneticisi bu durumu “Bir araba hayal edin. Bu arabanın parçalarının etrafa farklı şekillerde yaysanız yine çalışacaktır ama sizce bu karmaşık tasarım arabayı güzel gösterir mi?” diyerek anlatmış.

Tüm parçalar borisilikat camdan yapılmış ve kapağın içine yerleştirilmiş. Bilgisayarın üzerinde bulunan her iki kapak da açılabiliyor. Böylelikle cam kabuk çıkıyor ve mühendisler öndeki kuantum bilgisayar ile arka taraftaki çeşitli soğutma modüllerine direk olarak ulaşabiliyorlar. Özel olarak tasarlanmış bu cam kabuk IBM’in içerideki sıcaklığı kontrol etmesine de yardımcı oluyor.

Qubit nedir?

Kuantum bilgisayarlar qubit adı verilen birimlerle çalışıyorlar. Gündelik bilgisayarlarımız için sadece 2 durum mevcut. Bunlar sıfır ve bir değeri alabilen bitler olarak adlandırılıyorlar. Kuantum bilgisayarlarda ise örneğin iki qubit birimine sahipseniz 0-0, 0-1, 1-0, 1-1 gibi mümkün olan tüm seçenekleri sağlayabilirsiniz. Yani aynı anda hem 0 hem 1 olma durumları mevcut. Böylelikle çok daha farklı işlemler için kullanılabiliyorlar. Örnek olması açısından 300 qubit’lik bir kuantum bilgisayarın işlem gücüne ulaşmak için 2³⁰⁰ normal bite ihtiyacımız olacağını düşünebilirsiniz. Bu da oldukça büyük bir sayıya denk geliyor.

Ticari kullanım için tam entegre olan ilk kuantum bilgisayar

IBM, Q System One’ı “Bilimsel ve ticari kullanım için tasarlanmış dünyanın ilk tam entegre kuantum bilgisayarı” olarak tanımlıyor. Ancak bu tarz bilgisayarlar hala deneysel aşamalardalar. Yani bu tanımlama pek doğru sayılmaz. Kısacası birden fazla üretilmesi veya firmalar tarafından satın alınabilmesi gibi bir durum olmayacak. IBM’in diğer kuantum bilgisayar modelleri gibi bu modelde bulut sistemi üzerinden erişilebilir olacak. Firmalar IBM Q Ağı üzerinden istedikleri kadar süre satın alarak bu bilgisayarlara uzaktan erişecekler.

IBM’in fuar içerisinde sergilediği versiyon sadece çalışmayan bir prototip. Soğutma sistemini saklayan arka panel, güç ve sistem izleme donanımları kuantum bilgisayar üzerinden çıkarılmış. Daha sade gözükmesi amacıyla tam sürümü sunmamışlar. Tüm bu gelişmelere rağmen kuantum bilgisayarların hayatımıza etki etmesi için senelerce beklememiz gerekecek.