Türkiye'nin ilk kuantum bilgisayarı yarın tanıtılacak!

Kuantum bilgisayar nedir?
Dünyadaki mevcut kuantum bilgisayarlar neler?
Kuantum Bilgisayarların Özellikleri
Kuantum Bilgisayarların Kullanım Alanları
Yorumlar

Yusuf Akbaş

Teknoloji Editörü

Türkiye'nin ilk kuantum bilgisayarı yarın tanıtılacak! — Bilimsel çalışmalar için kuantum bilgisayarlardan yararlanıyor. Kuantum teknolojileri gibi karmaşık hesaplamalar için yüksek işlem gücüne sahip kuantum bilgisayarlar ile deneysel çalışmalar gerçekleştiriliyor. Türkiye ilk kuantum bilgisayarına kavuşuyor. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesinin (**TOBB ETÜ)** tarafından faaliyete alınacak **Türkiye’nin ilk kuantum bilgisayarı** yarın tanıtılacak.

Türkiye’nin ilk kuantum bilgisayarı yarın yapılacak törenle tanıtılacak. Kuantum bilgisayarın ismi ve özellikleri yarınki törende açıklanacak. Henüz bu bilgisayarın kübit sayısı ve işlem gücü gibi detayları açıklanmadı. TOBB ETÜ ve ASELSAN, 2023 yılında 5 kübit’lik bilgisayar geliştirmek için Kuantum Araştırma Laboratuvarı kurmuştu.

Ortaya çıkan bilgilere göre Türkiye’nin ilk kuantum bilgisayarı sürekli geliştirmeye açık bir altyapıyla tasarlandı. Teknolojik gelişmeler ve bilimsel gereksinimler ışığında bilgisayarın performansı artırılabilecek.

Kuantum teknolojisi, gençlere ve girişimcilere de yeni fırsatlar sunacak. TOBB ETÜ, kuantum bilgisayarıyla genç araştırmacıları bu alanda eğitim almaya teşvik etmeyi amaçlıyor. Ayrıca, TOBB ETÜ bünyesinde faaliyete geçecek "Kuantum Ekosistemi" ile girişimcilerin kuantum teknolojilerinde yerli donanım ve bileşen geliştirmelerine destek verilerek, bu alanda küresel ölçekte rekabet avantajı sağlanması hedefleniyor.

Kuantum bilgisayar nedir?

Kuantum bilgisayar, klasik bilgisayarlardan farklı olarak kuantum mekaniği prensiplerini kullanarak hesaplama yapan bir tür bilgisayardır. Geleneksel bilgisayarlar bilgi işlemede "bit" kullanırken (0 veya 1), kuantum bilgisayarlar kübit (quantum bit) kullanır. Qubit'ler, süperpozisyon ve dolayıklık gibi kuantum mekaniği özellikleri sayesinde aynı anda birden fazla durumu temsil edebilir. Bu, kuantum bilgisayarların bazı karmaşık problemleri çok daha hızlı çözmesini sağlar.

Dünyadaki mevcut kuantum bilgisayarlar neler?

Dünyada kuantum bilgisayar alanında henüz ticari anlamda bir rekabet ortamı oluşmadı. Geleceğin teknolojisi olarak görülen kuantum ölçekteki bilgisayar geliştiren şirketlere baktığımızda ilk olarak Google’ın 2019’da kuantum üstünlüğe ulaştığı açıklanmıştı. 2019’da geliştirilen 53 kübit işlemcili Sycamore adlı kuantum bilgisayar, klasik süper bilgisayarlarla en az 10 bin yıl sürecek bir işlemi 200 saniyede tamamlıyor. 2023 yılında ise IBM’in Eagle adı verilen kuantum bilgisayarı 100+ kübit ölçeğinde doğru sonuçlar elde etti. Intel, “Tangle Lake” adında 49 kübitlik bir prototip geliştirdi. Bu şirketlere ek olarak D-Wave Systems, IonQ Quantum Systems, Alibaba ve Rigetti’nin kuantum bilgisayarları hizmet sunuyor. Microsoft, DARPA ile iş birliği yaparak gelecek 10 yıl içinde “saniyede bir milyon kuantum işlem yapabilen” bir kuantum bilgisayar geliştireceğini duyurdu.

Kuantum Bilgisayarların Özellikleri

Süperpozisyon: Qubit'ler aynı anda hem 0 hem de 1 durumunda olabilir, bu da paralel işlem kapasitesini artırır.
Dolanıklık: Qubit'ler birbirine bağlı olabilir, bu da bir qubit'in durumunun diğerini anında etkilediği anlamına gelir.
Kuantum Tünelleme: Belirli hesaplama yollarının, klasik bilgisayarlarda mümkün olmayan yollarla aşılmasını sağlar.

Kuantum Bilgisayarların Kullanım Alanları

Kriptografi: Özellikle RSA ve diğer klasik şifreleme yöntemlerini kırmada potansiyel taşır. Bunun yanında kuantum şifreleme (kuantum anahtar dağıtımı) için de kullanılır.
Malzeme Bilimi: Yeni materyallerin keşfi ve simülasyonları için kuantum bilgisayarlar kullanılabilir. Atomik düzeyde simülasyon yapabilme kapasitesi büyük avantaj sağlar.
Optimizasyon Problemleri: Lojistik, finans ve mühendislikte karşılaşılan büyük ölçekli optimizasyon problemlerini çözmede oldukça etkilidir.
Makine Öğrenimi ve Yapay Zeka: Büyük veri setlerini daha hızlı analiz edebilir ve daha karmaşık algoritmaların çalıştırılmasını sağlayabilir.
İlaç Geliştirme: Moleküler düzeyde simülasyonlarla yeni ilaçların geliştirilmesi sürecini hızlandırabilir.
Hava Durumu ve İklim Modellemesi: Çok karmaşık ve değişken hava durumu sistemlerini modellemek için kullanılabilir.
Finansal Modeller: Risk yönetimi, portföy optimizasyonu ve fiyatlandırma modelleri için kullanılır.