İnsanlar bakım eşitsizlğine rağmen uzun yaşayabilir

Afrika Bölgesi’ndeki yaşam beklentisi 9.4 yıldan 60 yıla yükseldi
Dünya Sağlık İstatistikleri 2016 raporuna göre ölümler
Yorumlar

Tuğrul Güven Erturun

Bilim, sanat, horoloji yazarı

Dünya Sağlık Örgütü yaşam beklentisinin 5 yıl arttığını bildirdi ancak veriler ülkeler arasında sağlık hizmetlerine erişimde eşitsizliğe de işaret etmekte. Dünya Sağlık İstatistikleri 2016 raporu, Eylül 2015'te Birleşmiş Milletler'e üye devletlerin kabul ettiği; sürdürülebilir kalkınma hedeflerine (SDGs) odaklandı.

İnsanlar bakım eşitsizlğine rağmen uzun yaşayabilir

SDG’lerin hedefi ise herkes için daha uygun bir gelecek yaratılması olarak nitelendiriliyor ve temel hedefleri arasında yoksulluk ve eşitsizliğin ortadan kaldırılması, uygun fiyatlı ve temiz enerji sağlanması, iklim değişikliğinin etkisinin azaltılması, eğitime daha iyi erişim sağlanması ve barışın teşvik edilmesi yer alıyor.

Afrika Bölgesi’ndeki yaşam beklentisi 9.4 yıldan 60 yıla yükseldi

2000 ile 2015 yılları arasında küresel yaşam beklentisi, 1960’lardan bu yana en hızlı artışını gösterdi. En önemli klinik olarak anlamlı kazanım ise Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Afrika Bölgesi’nde, artmış çocuk sağ kalımı, sıtma kontrolü ve HIV tedavisine erişimdeki gelişmeler sayesinde meydana geldi. Bu bölgedeki yaşam beklentisi 9.4 yıldan 60 yıla yükseldi.

Bütün bu küresel kazanımlara rağmen ne yazık ki eşitsizlik devam etmekte. Rapora göre çocukların yaşam beklentisi doğum ülkesine bağlı. 29 farklı yüksek gelirli ülkedeki yeni doğanların ortalama yaşam süresi 80 yıldan daha fazla iken, 22 farklı Sahra altı Afrika ülkelerinde yeni doğanların yaşam beklentisi 60 yaşın altında.

Ayrıca sağ kalım kadınlar ve erkekler açısında benzer eğilimler gösteriyor. Rapora göre Japonya'daki kadınlar (87 yaş) ve İsviçre'deki erkekler (81 yaş) ise en uzun süre yaşam süresine sahip. Bunlara karşın , her iki cinsiyette de Sierra Leone bölgesindeki insanlar dünyanın en düşük yaşam beklenti süresine sahip. Kadınlar için bu süre yaklaşık olarak 51 yıl ve erkekler için 49 yıl olarak belirtiliyor.

Dünya Sağlık Örgütü eski genel müdürü DR. Margaret Chan; ülkeleri, temel bakıma dayalı evrensel sağlık sigortasına girmeye desteklemek gerektiğini ve hiçbir ülkenin geride kalmamasının sağlanmasının yapılabilecek en iyi eylem olduğunu söyledi.

Raporda ülkeler arasında sağlık hizmetlerine erişimde eşitsizlikler de gösteriliyor. Svaziland, Kosta Rika, Maldivler, Tayland, Özbekistan, Ürdün ve Moğolistan; üreme sağlığı, anne sağlığı, yeni doğan ve çocuk sağlığı hizmetlerine erişim bakımından eşit ülkeler olarak belirtiliyor.

Dünya Sağlık İstatistikleri 2016 raporuna göre ölümler

Dünya Sağlık İstatistikleri 2016 raporuna göre, her yıl aşağıdaki sebeplerden dolayı milyonlarca insan erken ölüyor:

* 70 yaşından önce kardiyovasküler hastalıktan ve kanserden 10 milyondan fazla ölüm

* 5 yaşından önce 5.9 milyon ölüm

* Yemek pişirmek için kullanılan yakıtlardan kaynaklanan hava kirliliği nedeniyle 4,3 milyon ölüm

* Dış mekan kirliliğinden kaynaklanan 3 milyon ölüm

* Trafik kazaları nedeniyle 1.25 milyon ölüm

* Gebelik ve doğum komplikasyonlarından 303.000 kadın ölümü

* 800.000 adet intihar sebepli ölüm

*475.000 adet cinayet sebepli ölüm

Ek olarak, her yıl yaklaşık olarak 225 milyon insan HIV, tüberküloz veya sıtmaya yakalanıyor ve 1.7 milyar insan, DSÖ'nün ihmal edilmiş olarak sınıflandırdığı tropikal hastalıkların tedavisine ihtiyaç duyuyor. Rapor ayrıca, SDG’lere yönelik ilerlemenin izlenmesi için doldurulması gereken önemli veri boşluklarının da altını çiziyor. Ayrıca dünyadaki ölümlerin %53’ü veri olarak kaydedilemiyor. Bunlarla birlikte DSÖ aşağıdaki rakamları değiştirmenin de gerekli ve önemli olduğunu belirtiyor.

* 3,1 milyar insan yemek pişirmek için kirletici yakıtlar kullanıyor

* 1,1 milyar insan en az bir tütün ürünü kullanıyor

*1,8 milyar insan kirli su tüketiyor

* 946 milyon insanın açık alanda tuvalet ihtiyacını gideriyor

* 5 yaşından küçük 156 milyon çocuğun gelişim geriliği var

* 5 yaşından küçük 42 milyon çocuk fazla kilolu

Dünyadaki en büyük sorunlardan birisi de sağlık hizmetlerindeki eşitsizlikler. Gelecekte dünyada herkesin eşit olarak yararlanabileceği sağlık sistemleri kurulursa bu tarz ölümlerin ve ihmallerin önüne geçilebilir.