Koronavirüs salgını, hava durumu tahmin faaliyetlerini de zorlaştırıyor

Hava olayları, salgın dinlemiyor
Kurumlar, çaresiz değil
Yorumlar

Yeni tip koronavirüsün neden olduğu KOVİD-19 hastalığı ve buna bağlı olarak gelişen salgın, yaşamın farklı katmanlarını iyiden iyiye etki altına almış durumda. Ülkelerin uyguladıkları yasaklar, ekonomileri zorlarken bazı iş kolları ise durma noktasına geldi. Havacılık sektörünün içinde bulunduğu iş kolları salgından dolayı ciddi biçimde etkilenirken, havacılığa bağlı bazı bilim dalları da bu durumdan etkilenmiş görünüyor.

Dünyamızda meydana gelen hava olaylarını gözlemlemek ve hava tahmin raporları yayınlamak maksadıyla Dünya Meteoroloji Organizasyonu (WMO) ile bu kurumla iş birliği yapan 193 ülkeye ait merkez, çoğunlukla uçaklar aracılığıyla elde edilen bilimsel verilerle hareket ediyor. Ancak KOVİD-19 salgını ne yazık ki söz konusu faaliyetleri olumsuz yönde etkilemeye başlamış durumda.

WMO’nun 1963 yılında okyanus yüzeyi ve atmosferden derlediği bilgileri üye ülke kurumlarıyla paylaşmak için kurduğu Küresel Gözlem Sistemi; ticari uçaklar, uydular ve yer merkezleri vasıtasıyla çeşitli ölçümler yapıyor. Elde edilen bu veriler, kuruma ait Küresel Veri İşleme ve Hava Tahmin Sisteminde işlendikten sonra Küresel Telekomünikasyon Sistemi aracılığıyla ilgili merkezlere iletiliyor.

Hava olayları, salgın dinlemiyor

Söz konusu faaliyetlerde kullanılan sistemlerin çoğu otomatik olarak işlemek üzere kurulmuş ve haftalarca müdahale gerekmeksizin çalışabilecek şekilde kurulmuş. Ancak sistemlerin bakım, onarım ve ikmâl gibi ihtiyaçları bulunuyor. Salgına yönelik alınan tedbirler kapsamında bu sistemlere ihtiyaç halinde ulaşılamama riski bulunuyor. “İklim değişikliği ve etkileri, KOVİD-19 salgınını umursamaz” şeklinde bir uyarı yapan WMO Genel sekreteri Petteri Taalas, açıklamasının devamında “Bu yüzden devletlerin kendi ulusal erken uyarı sistemleri ve hava gözlem kabiliyetlerini sağlam tutmalarında yarar var.” ifadelerini kullanmış.

Hava tahminlerinde kullanılan ticari uçaklara ve uçuş yasaklarına da değinilen raporda söz konusu imkân ve kabiliyetlerin tolere edilebilir oranda azaldığı, ancak bu tür gözlemleri yapan uçakların sayısının kritik eşiği geçecek şekilde azalması halinde güvenilir hava tahminleri yapmanın oldukça zorlaşacağı belirtilmiş.

Kurumlar, çaresiz değil

Hava tahmini yapmakta kullanılan uçaklar, Uçak Meteoroloji Veri Rölesi (Aircraft Meteorological Data Relay - AMDAR) adı verilen sisteme bağlı işliyor. Bu sistem, uçaklarda bulunan sensörler aracılığıyla elde edilen verileri işleyerek, uydu ya da radyo bağlantısı aracılığıyla yer merkezlerine iletiyor. Mevcut durumda uçak sensörleri ile toplanan sıcaklık, rüzgâr hızı ve yönü bilgileri salgın kısıtlamaları nedeniyle eksik biçimde iletiliyor.

Yaşanan bu aksaklıklar, meteorologların elini kolunu tamamen bağlamış da değil. Uçaklardan elde edilen verilerin çok değerli olduğunu ifade eden Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi ( National Oceanic and Atmospheric Administration – NOAA) yetkilileri, hava balonları, yüzey hava gözlem ağı, radar, uydu ve sondalardan elde edilen verilerin de bu kapsamda çok değerli katkılar sağladığını belirtmiş.