ROM bellek nedir, ne işe yarar? RAM ile arasındaki farklar

Sadece okunabilir bellek anlamına gelen ROM nedir, ne işe yarar, çeşitleri nelerdir? RAM ile arasındaki farklar dahil ROM bellek hakkında her şey burada.

Erkan Calp

Teknoloji Editörü

Bildirimi Aç Bildirim Açık

Bilgisayar belleği söz konusu olduğunda RAM ve ROM sıklıkla karşılaşılan iki terimdir. Bu iki bellek türü kulağa benzer gelse de bilgisayarınızda çok farklı amaçlara hizmet eder. Peki, ROM nedir, ne işe yarar, RAM ile birlikte bilgisayarın çalışması için neden önemlidir? İşte ROM bellek hakkında tüm merak edilenler:

ROM nedir, ne işe yarar ❓

rom nedir kısaca açıklama — ROM açılımı; **Read Only Memory**’dir. ROM, Türkçede “**Salt Okunur Bellek**” anlamına gelir. Basitçe söylemek gerekirse ROM, verileri kalıcı olarak depolayan ve üzerine yazılamayan veya silinemeyen bir bellek türüdür. ROM kısaca kalıcı bellek olarak tanımlanabilir.

ROM, sadece okunabilir bellek anlamına gelir. Bu, bilgilerin çipte kalıcı olarak depolandığı anlamına gelir. ROM, “memory cells” adı verilen entegre devreler kullanarak çalışır. Bu hücreler, güç uygulandığında içlerinden elektrik akımının geçmesine izin veren seri olarak bağlanmış transistörler içerir. Akım bu transistörlerden geçtiğinde, transistörden gönderilen başka bir sinyal tarafından temizlenene kadar bellek hücresindeki verileri depolayan bir manyetik alan oluşturur. Bu hücrelerde depolanan veriler bilgisayarın işlemcisi veya sabit disk denetleyicisi gibi harici bir kaynak tarafından özel olarak talimat verilmediği sürece değiştirilemez veya silinemez.

ROM, bilgisayara donanım bileşenlerini başlatma ve işletim sistemini yükleme gibi temel işlevleri nasıl gerçekleştireceğini söyleyen talimatları depolar. Bu talimatlara, bilgisayar programlandıktan sonra değişmeden kaldıkları için firmware denir. Aygıt yazılımı kullanıcı tarafından değiştirilemez, bu nedenle adı salt okunur bellektir.

Masaüstü PC, laptop ya da tablet, bilgisayarınızın türü ne olursa olsun kesinlikle RAM veya ROM içerir. Bu tür bellekler, bilgisayarınızın doğru şekilde çalışması için ihtiyaç duyduğu BIOS ayarları ve işletim sistemi talimatları gibi önemli bilgileri depolar. Bunlar olmadan aslında bilgisayarların beyin ölümü gerçekleşir; bu nedenle her zaman işlevsel kalmaları önemlidir.

ROM özellikleri ℹ️

Kalıcı depolama sağlar
RAM’den daha az maliyetlidir
Sadece okuma işlemine izin verilir
RAM’den daha güvenlidir
Yenileme gerektirmez

ROM'un temel özelliklerinden biri; kalıcı yapısıdır. Bu, ROM'da depolanan verilerin güç kaynağı kapatıldığında veya çıkarıldığında bile bozulmadan kaldığı anlamına gelir. Kritik verilerin ve talimatların zaman içinde korunmasını sağlayarak ROM'u aygıt yazılımı ve diğer kalıcı verileri depolamak için uygun hale getirir.

ROM salt okunur erişim için tasarlanmıştır; yani depolanan veriler normal bilgisayar işlemleri tarafından değiştirilemez veya silinemez. Veriler üretim sırasında ROM'a programlandıktan sonra sabit hale gelir ve son kullanıcı veya yazılım tarafından değiştirilemez.

ROM, uçucu olmayan yapısı ve değiştirilememesi nedeniyle yüksek güvenilirlik sağlar. Sabit veriler, cihazın tutarlı ve güvenilir performansını sağlayarak ROM'u kritik sistem yazılımı ve verileri için güvenilir bir depolama ortamı haline getirir.

ROM, herhangi bir yazma veya silme işlemi gerektirmediğinden verileri almak için hızlı erişim süreleri sunar. Yazma işlemlerinin olmaması, verileri değiştirmeyle ilişkili olası gecikmeleri ortadan kaldırır ve depolanan bilgilere daha hızlı erişim sağlar.

ROM, kalıcı verileri depolamak için uygun maliyetli bir bellek çözümüdür. Veriler üretim sırasında ROM'a programlandıktan sonra, verileri sürdürmek veya güncellemek için ek maliyetler oluşmaz ve bu da onu büyük ölçekli üretim için verimli bir seçim haline getirir.

RAM ve ROM farkları 🆚
RAM	ROM
Depolama kalıcı değildir	Depolama kalıcıdır
Okunabilir ve yazılabilir	Salt okunur
Daha hızlı	RAM'den daha yavaş, sabit disklerden hızlı
Kapasitesi büyük (GB olarak ölçülür)	Kapasitesi küçük (MB olarak ölçülür)
Aktif işlemler için geçici veri depolama	Temel talimatlar için kalıcı veri depolama
Daha maliyetli	Daha ucuz
CPU tarafından doğrudan erişilebilir	CPU tarafından doğrudan erişilemez
Kısa süreli veri saklama	Uzun süre veri saklama

ROM türleri ⚙️

rom bellek çeşitleri — Günümüzde bilgisayarlarda yaygın olarak kullanılan birkaç farklı ROM türü vardır. En yaygın olanları şunlardır:

Salt Okunur Bellek (ROM): Bu, kalıcı olarak depolanan verileri içeren standart ROM'dur. Genellikle kritik sistem işlevleri için kullanılır ve yeniden yazılamaz.
Programlanabilir Salt Okunur Bellek (PROM): PROM, kullanıcıların özel donanım kullanarak bellek çipine veri yazmasına olanak tanır. Programlandıktan sonra veriler sabitlenir ve değiştirilemez.
Silinebilir Programlanabilir Salt Okunur Bellek (EPROM): EPROM çipleri, yüksek voltajlar veya ultraviyole (UV) ışığa maruz bırakılarak birden çok kez silinebilir ve yeniden programlanabilir.
Elektriksel Olarak Silinebilir Programlanabilir Salt Okunur Bellek (EEPROM): EEPROM çipleri, UV ışığına ihtiyaç duyulmadan elektriksel olarak yeniden yazılabilir.
Flash ROM: Flash bellek hem program kodunu hem de kullanıcı verilerini içerir ve PROM veya EPROM gibi önce silinmesine gerek kalmadan birden fazla kez yazılabilir. Flash bellek, içeriklerini yazmak veya silmek için herhangi bir özel araca ihtiyaç duymadığı için genellikle USB belleklerde ve fotoğraf makinelerinde bulunur.
Mask ROM: Üretim süreci sırasında programlanır ve daha sonra değiştirilemez.

ROM bellek nerede bulunur 🖥️

rom nerede — ROM, bilgisayar sistemleri, oyun konsolları ve gömülü aygıtlar dahil olmak üzere çeşitli donanım bileşenlerinde bulunur.

İşletim sistemleri: ROM genellikle işletim sisteminin temel bileşenlerini depolar, güç kapatılıp tekrar açıldıktan sonra bile bunların bozulmadan kalmasını sağlar.
Ürün yazılımı: BIOS gibi aygıtlar, önyükleme işlemi sırasında donanım bileşenlerini başlatan ürün yazılımını depolamak için ROM'u kullanır.
Sistem ayarları: Kritik sistem ayarları ve yapılandırmaları genellikle ROM'da depolanır.
Oyun konsolları: Oyun kartuşları, oyun verilerini kalıcı olarak depolamak için ROM yongalarını kullanır.

Bilgisayar ve elektronik dünyasında kafa karıştırıcı olabilecek birçok terim vardır. Sık sık karşımıza çıkan terimlerden biri de ROM’dur. Peki ROM nedir ve bilgisayar sistemleri çerçevesinde nasıl işlev görür? ROM bellek özellikleri, çeşitleri, nerede bulunur gibi sıkça merak edilen detaylar burada.