Türkiye’de ilk kez Covid-19 için insanlı aşı testine başlanıyor

"Diğer aşılara göre bizim aşımızın potansiyeli yüksek"
"İlk kez bir aşının tedaviyi destekleyici özelliği olacak"
Yıl sonunda tamamlanması hedefleniyor
Yorumlar

Yusuf Akbaş

Teknoloji Editörü

Türkiye’de ilk kez Covid-19 için insanlı aşı testine başlanıyor

Yurt dışında bilim insanları Covid-19 için insanlı aşı çalışmalarında önemli yol kat etti. Bazı ülkeler 3. faza bile geçiş yaptı ancak ülkemizde henüz insanlı testlere başlanmamıştı. Sevindirici haber Ankara’dan geldi. Ülkemizde ilk kez insanlı aşı testine başlanıyor.

Nanografi A.Ş. tarafından bir araya getirilen ekip Covid-19 aşısı için bağışıklık hücresi ve hayvan deneylerini tamamladı. Aşının gönüllü insanlar üzerinde testi için gerekli başvurular yapıldı.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakütesi İç Hastalıkları Bölümü Fizyopatoloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nuray Yazıhan, aşı çalışması hakkında açıklamalarda bulundu. Aşı nazal yolla uygulanacak, yani burundan verilecek. Bununla ilgili olarak, “Nazal aşılar genellikle çok tercih edilmiyor. Ama bu virüsü düşündüğünüzde, enfeksiyonun ilk bulaşma yolu nazal sistem. Burada da mukoza dediğimiz bir yapı var. Aslında bağışıklığımız için de çok kritik mukoza yapısı. Hem bir bariyer görevi görüyor hem de hastalık için ortam oluşturuyor. Bizim yaptığımız çalışmayı dünyadaki benzerlerinden ayıran ve kritik olan kısmı, aşı formülasyonunu hangi maddeler içinde verdiğimiz ve nasıl uyguladığımızla ilgili. Çünkü aşıda en önemli nokta, doğru ve güçlü bir bağışıklık yanıt oluşturmanız ve aşı uyguladığınız kişiye bir zarar vermemeniz. Tüm bunların ince ayarlarını biz buradaki çalışmamızda yaptık. Akciğere özel makrofaj dediğimiz, insan bağışıklık hücreleriyle de çalıştık. Yani sadece hayvanda tek tip hücre ile değil, hem hayvan çalışmasını hem de insan bağışıklık hücreleri üzerindeki çalışmayı bir arada yürüttük ve bu nedenle de sonuca yaklaşmak açısından oldukça zaman kazandık." dedi.

"Diğer aşılara göre bizim aşımızın potansiyeli yüksek"

Dünyadaki diğer aşılara göre bizim aşının potansiyelinin yüksek olduğunun altını çizen Prof. Dr. Yazıhan, "Bu açıdan baktığımızda, insan denemelerinde de olumlu sonuçlar alabileceğimizi ve diğer aşılara nazaran bizim aşımızın potansiyelinin daha yüksek olabileceğini düşünüyorum. Sonuçların başarısı açısından şu anda gündemde de olan uluslararası aşı çalışmaları ile aynı noktadayız diyebilirim. Hatta nazal aşı olması itibariyle alternatifimiz yok. Nazal aşı zor bir aşı ama diğer yandan da hem uygulama alanı virüsle mücadele açısından çok uygun, hem de enjeksiyon gibi farklı uygulama yöntemlerine nazaran etkinliği daha yüksek. Deney hayvanlarımızdaki sonuçlarımız böyle. Sıçan çalışmalarını tamamlamış durumdayız. Herhangi bir yan etki de görmedik. Bu, çok önemli. Böyle olduğu için de artık maymun çalışmalarına başlayabiliyoruz. Klinik çalışmalara yani gönüllü insan denemelerine geçebilmemiz için etik kurulu başvurularımızı, dosyalarımızı, raporlarımızı ilgili yetkililere sunduk. Süreç olumlu devam ederse insan çalışmalarına hazırız" ifadelerini kullandı.

"İlk kez bir aşının tedaviyi destekleyici özelliği olacak"

Koronavirüste bağışıklık sisteminin virüsle savaşırken aşırı çalışması sonucu vücuda da zarar verebildiğine işaret eden Prof. Dr. Yazıhan, "Hücresel düzeyde lenfosit dediğimiz, daha uzun dönem kalıcı bağışıklık sağlayan hücrelerde azalmalar görüyoruz Covid'de. Bunun önüne geçebilmek için immünmodülasyon denilen (bağışıklık sistemini düzenlemeye yönelik) bir sistemin doğru yönlendirilmesi önemli. Bizim şu an çalıştığımız aşının bu özelliği de olacak. Asıl amaç bağışıklık hücreleri içerisinde yer alan T hücrelerini aşı ile doğru yönlendirebilmek. Aksi taktirde bu T hücreleri, vücuda zarar veren bir sistem halini alabiliyor. Eğer siz bu T hücrelerini doğru yönlendirebilirseniz, hem hastalıkla savaşabiliyorsunuz hem de bu bağışıklık hücrelerinin bu savaşı daha sonra tekrar hatırlamasını sağlıyorsunuz ki aynı etkenle karşılaştığında ne yapacağını bilsin. Bu aşının etkinliğini biz hem doğal katil hücrelerinde, hem T hücrelerinde, hem de makrofajda denedik. Aslında aşılardan tedavi edici bir etki beklemeyiz normal şartlarda. Ama bu yönüyle bizim aşımızın çok uzun süreli olmasa da böyle bir etkisi de söz konusu olacak. O zaman aşının destekleyici içeriğini hastalığın erken dönemlerinde immünoterapi tedavilerine ek olarak kullanma imkanı da doğacak. Dünyadaki çalışmalara baktığımızda, denek hayvanları ve hücre kültürü sonuçlarımızın onlarla yarışabilecek düzeyde olduğunu ve en az onlar kadar etkili bir aşı geliştirdiğimizi görüyoruz." dedi.

Yıl sonunda tamamlanması hedefleniyor

Nanografi A.Ş. Genel Müdürü Dr. Osman Coşkun, aşı çalışmasını yıl sonu itibariyle tamamlamayı hedeflediklerini açıkladı. Aşı yerli ve milli olarak geliştiriliyor. Çalışmada kullanılan malzemeler, patentler ve proteinler tamamen Türkiye’nin kontrolünde. Nanografi tarafından yürütülen aşı çalışmasıyla ilgili bilimsel makaleler bazı bilimsel dergilerde yayınlanacak.