Donald Trump, Uluslararası Uzay İstasyonu'nu özelleştirmeyi planlıyor

Tam Boyutta Gör

Ticari kullanım için hazırlanacak 

Yaklaşık 20 yıldır alçak Dünya yörüngesinde çok sayıda bilim insanına hizmet sunan ISS'nin kurulması ve işletilmesi için ABD hükümeti bugüne kadar 100 milyar dolar civarında harcama yapmış durumda. ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi(NASA), Rusya Federal Uzay Ajansı, Japonya Uzay Araştırma Ajansı, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı'nın iş birliğinde kurulan ve işletilen istasyon için ABD hükümetinin 2019 mali yılında kullanılmak üzere 150 milyon dolarlık bütçe talebinde bulunacağı düşünülüyor. 2019 yılında itibaren ISS için ayrılan bütçenin ilerleyen yıllarda ISS'nin işletmesi devralacak ticari kurumların ''ihtiyaç duyacağı ticari nesnelerin ve ISS'nin yeteneklerinin geliştirilmesi'' amacıyla harcanacağı da söz konusu NASA belgelerinde yer alıyor.

Washington Post'un ulaştığı belgelerde sürecin nasıl işleyeceği ile ilgili ise detaylara yer verilmemiş. Tabi bu noktada ilk olarak ABD hükümeti ISS'nin özelleştirilmesini istese dahi ISS üzerinde söz hakkı olan diğer ülkelerin bu karara nasıl tepki vereceği büyük önem taşıyor. Öte yandan diğer ülkelerin onay vermesi durumunda bile ABD yönetiminin içinde ciddi ayrılıklar bulunuyor. Senatörlerin bir kısmı ISS ve NASA'ya ayrılan bütçeyi şiddetle eleştirip bu yatırımların ''israf'' olduğunu düşünürken karşı görüşteki senatörler ise bilimsel araştırmaların sürdürülmesi için ISS'nin federal düzeyde fonlanması gerektiğini belirtiyor.

ISS'nin özelleştirilmesiyle ilgili kafaları kurcalayan ikinci sorun ise özel şirketlerin ISS'yi ne tür faaliyetler için kullanacağının belirsiz olması. Bugüne kadar insanlığın ortak bilgi birikimine katkı sağlamak adına kullanılan ISS, ticari şirketler tarafından işletildiğinde istasyonda yapılan bilimsel çalışmalar son bulabilir. Dahası ISS sadece şirketlerin gelir elde etmek amacıyla işleteceği bir istasyona dönüşebilir. Bu durumun önüne geçmek için ABD yönetiminin; şirketlerle görüşerek ISS üzerinde gerçekleştirmek istedikleri çalışmaları inceleyeceği ve sonrasında da şirketleri denetleyebileceği belirtiliyor.

Anlaşmalar çerçevesinde mümkün görünmüyor  

Şu an için sadece Washington Post tarafından ortaya atılmış olan bu iddialar Beyaz Saray ya da NASA tarafından doğrulanmış değil ancak Trump yönetiminin uzay araştırmalarına ayrılan yüksek bütçelere sıcak bakmadığı biliniyor. Bununla birlikte Uzay Endüstrileri Birliği Başkan Yardımcısı Frank Slazer'in de belirttiği gibi ABD'nin dahil olduğu anlaşmalar ISS'nin, ABD hükümetinin katılımı ile uluslararası iş birliği çerçevesinde işletilmesini zorunlu kılıyor. Bu da ISS'nin ticari bir istasyon haline gelmesinin mevcut anlaşmalar çerçevesinde mümkün olmadığını gösteriyor.