Dünyanın en güçlü kontrol edilebilir kapalı alan manyetik deneyinde laboratuvar patladı

Yorumlar

Bu yılın başlarında gerçekleştirdikleri deneyde Tokyo Üniversitesi araştırmacıları kazara dünyanın en büyük kontrol edilebilir manyetik alanını oluşturdular. Ancak bu hata, laboratuvar kapısına mal oldu.

Yakın zamanda konuya ilişkin yayınlanan makalede, bilim adamlarının yeni jeneratör sisteminin maddesel özelliklerini test etmek için gerçekleştirdikleri deneyde hesaplamalarına göre 700 Tesla bekledikleri manyetik alanın test esnasında 1.200 Tesla düzeyinde pik yaptığını ölçtükleri, bunun da laboratuvarda patlamaya neden olduğu belirtilmiş.

Deneyde ulaşılan bu değer, yanlışlıkla da olsa, kontrol edilebilir en büyük manyetik alanı temsil ediyor. Kontrol edilemeyen en yüksek değere ulaşma şerefi ise Rus araştırmacılara ait. 2001 yılında Rus bilim adamları 2.800 Tesla’lık manyetik alan oluşturmayı başarmışlardı. Bu değerlerin ne anlama geldiğini anlamak için buz dolabı mıknatısının 0,01 Tesla alan oluşturduğunu söylemek yeterli olacaktır.

Her iki deneyde de bilim adamları “elektromanyetik akım sıkıştırma” adlı tekniği kullanmışlar. Bu teknikte alan hızlı şekilde sıkıştırılarak manyetik alanın anlık olarak pik yapması sağlanıyor. 1940’lı yıllardan bugüne dek kullanılan bu tekniğin dez avantajı, gerekli miktardaki sıkıştırmayı sağlamak için TNT patlatılması. Patlama neticesinde ekipmanlar parçalanıyor ve deneyi kontrol etmek zorlaşıyor. Deney de ancak bir kere gerçekleştirilebiliyor.

Japon araştırmacılar ise gerekli sıkıştırma için farklı bir teknik kullanmışlar. Jeneratöre 3.2 megajul gibi devasa bir enerji veren bilim adamları, küçük bir bobin etrafında düşük bir manyetik alan oluşturmuşlar. Daha sonra bu bobin saatte 32.000 km’lik hızla sıkıştırılmış. Aynı zamanda jeneratöre 4 milyon amperlik akım verilmiş. Bu değer, bir yıldırımdaki akımdan binlerce kat daha yüksek. Limitlerine kadar sıkışan bobin geri teperek inanılmaz yüksek düzeyde manyetik alan oluşturmuş ve patlama yaşanmış. Bu durum, jeneratör ile bobinin büyük kısmını yok etmiş.

Manyetik patlamaya önlem kapsamında jeneratörün etrafına 700 Tesla’ya karşı direnecek bir kafes inşa eden bilim adamlarından Shojiro Takeyama, ”Bu denli büyük bir patlama beklemiyorduk. Bir dahakine kafesi daha sağlam inşa edeceğim.” diyor.

Araştırma, farklı maddelerin yüksek manyetik alanlara nasıl tepki verdiğini ortaya koymasının yanı sıra füzyon reaksiyonlarının anlık gerek duyduğu binlerce Tesla’lık manyetik alanların oluşturulmasına olanak sağlayacak düzeneklere kapı aralamasıyla ayrı bir önem taşıyor.

Bilim adamları, jeneratörü tamir edip kafesi daha güçlü şekilde inşa ettikten sonra deneyi bu kez de 5 megajul enerji ile tekrarlamak istiyorlar. Bu deney neticesinde de 1.500 Tesla’lık bir alan oluşturulması hedefleniyor.

Araştırmacılar, 40 yıl önce, 1.000 Tesla'lık manyetik alanlarının yalnızca karmaşık ve çoğu zaman güvenilmez patlayıcı sistemler vasıtasıyla elde edildiğini, bu nedenle yaptıkları deneyin ve elde ettikleri bulguların, katı hal çalışmalarının yanı sıra plazma füzyonu ile ilgili deneyler için ihtiyaç duyulan yüksek manyetik alanların üretilmesi ve kullanılması arayışında yeni bir dönemin başlangıcını temsil ettiğini ifade ediyorlar.

Deneyin patlama anını aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz.