Çin’den Japonya’ya üst perdeden “çip” uyarısı

Kısıtlamalar karşılıklı olacak
ABD'nin baskısı
Yorumlar

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

Çin’den Japonya’ya üst perdeden “çip” uyarısı — **Çin**, **Japonya**'nın çip üretim ekipmanlarının satış ve servis hizmetlerine yönelik yeni kısıtlamalar getirmesi halinde **ciddi** **ekonomik misillemelerde** bulunacağı konusunda uyarıda bulundu. Aktarılanlara göre Çinli yetkililer, Japon mevkidaşlarıyla yaptıkları toplantıda bu konuda **son derece kararlı** olduklarını belirtti.

Kısıtlamalar karşılıklı olacak

Aktarılanlara göre Toyota Motor, Japon hükümetine Çin'in bu kısıtlamalara karşılık olarak otomotiv üretiminde gerekli olan minerallere erişimi kısıtlayabileceği konusunda özel bir uyarıda bulundu. Bu gelişme, Çinli yetkililerin Japon mevkidaşlarıyla son dönemde gerçekleştirdikleri toplantılarda defalarca dile getirildi.

Çin Dışişleri Bakanlığı, küresel üretim ve tedarik zinciri istikrarının "yapay bir şekilde bozulmasına", normal ekonomik ve ticari iş birliğinin siyasallaştırılmasına ve Çin'e yönelik bilimsel ve teknolojik engellerin oluşturulmasına her zaman kararlılıkla karşı olduklarını belirtti. Bakanlık Sözcüsü Mao Ning, basın toplantısında yaptığı açıklamada "Çin, küresel üretim ve tedarik zincirinin güvenliği ve istikrarını korumaya her zaman bağlı kalmıştır ve her zaman adil, makul ve ayrımcı olmayan ihracat kontrol önlemlerini uygulamıştır," dedi.

Japonya, Temmuz ayında ABD'nin Çin'in ileri teknolojili çip üretme kabiliyetini sınırlama yönündeki baskısıyla uyumlu olarak 23 tür yarı iletken üretim ekipmanının ihracatını kısıtlamaya başladı. Bu hamle, Japonya ve Çin arasında ekonomik gerginliklerin daha da tırmanabileceği endişelerini artırıyor. Çin’in olası misilleme adımları, özellikle teknoloji ve otomotiv sektörlerinde büyük etkiler yaratabilir.

Toyota, Japonya'nın en önemli şirketlerinden biri olarak, ülkenin çip politikalarında önemli bir rol oynuyor. Şirket, TSMC tarafından ülkede inşa edilen yeni bir çip kampüsüne yatırım yaparak, bu alandaki etkisini artırıyor. Bu nedenle, Toyota'nın endişeleri, Tokyo Electron gibi diğer yarı iletken ekipman üreticilerinin endişeleriyle birlikte Japonya yetkilileri için büyük bir önem taşıyor.

ABD'nin baskısı

Öte yandan ABD ise Çin’e yönelik yeni yaptırım ve kısıtlamalar hazırlığı içerisinde. ABD, müttefikleri üzerinde baskı kurmak için doğrudan yabancı ürün kuralı ya da FDPR olarak adlandırılan bir önlemi uygulayıp uygulamamayı değerlendiriyor. Bu kural, ülkenin en küçük miktarda bile Amerikan teknolojisi kullanan yabancı yapım ürünlere kontroller getirmesine olanak tanıyor. ABD yetkilileri, bu yetkiyi Japonya ve diğer kilit müttefiklere karşı kullanmaktan kaçınmış olsa da, gerektiğinde bu seçeneğin masada olduğunu belirtiyor.

Bilmeyenler için ABD, 2022'de Çin’e yönelik kapsamlı çip ihracat kontrollerini ilk kez duyurmuştu. Daha sonra Japonya ve Hollanda da benzer ama daha az kısıtlayıcı önlemler aldı. Birkaç ay önce ise ABD baskısıyla Hollandalı tedarikçi ASML ve Japonya merkezli Tokyo Electron’un Çin’e sattığı litografi ekipmanları için servis hizmetlerini durdurmaya başladı. ABD şimdilerde ise yapay zeka için hayati öneme sahip yüksek bant genişlikli bellek yongaları (HBM) ve ek yonga üretim araçları üzerinde daha fazla kısıtlama getirmeyi hedefliyor. Getirilen ve getirilmesi değerlendirilen kısıtlamalar ise gelişmiş teknolojiler için geçerli. Dolayısıyla Çinli şirketler kısıtlamalara uyarak daha az gelişmiş ekipmanları tedarik edebiliyor. Bu yüzden ASML ve Tokyo Electron’un yanı sıra ABD’li Applied Materials, Lam Research ve KLA’nın Çin satışları ciddi oranda artış gösterdi.