Mars’taki “toz şeytanının” bir diğerini yutma anları görüntülendi

Önemli bilgiler veriyor
İlk kez 1970’lerde gözlemlendi
Yorumlar

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

Mars’taki “toz şeytanının” bir diğerini yutma anları görüntülendi — NASA’nın Mars keşif aracı **Perseverance**, Kızıl Gezegen’in atmosferik sırlarına ışık tutan olağanüstü bir anı görüntüledi. Yüzeyde oluşan bir “**toz şeytanı**”, yani Mars hortumu, kendisinden daha küçük başka bir hortumu yutarken gözlemlendi.

Perseverance, 25 Ocak’ta Jezero Krateri'nin batı kenarındaki “Witch Hazel Hill” adlı bölgede bu etkileyici sahneyi kaydetti. Araç, yaklaşık 1 kilometre uzaklıktan çektiği görüntülerde, 65 metre çapındaki büyük bir toz şeytanının, yaklaşık 5 metre çapındaki daha küçük bir hortumu içine alarak yok ettiğini gözlemledi. Ayrıca arka planda ise iki farklı toz şeytanı daha görülebiliyor.

Önemli bilgiler veriyor

Perseverance bilim insanı olan Mark Lemmon, “Konvektif girdaplar, yani toz şeytanları oldukça şeytani olabilir. Bu mini girdaplar Mars yüzeyinde dolaşırken toz toplar ve bulundukları bölgedeki görünürlüğü azaltır. İki toz şeytanı birbiriyle karşılaşırsa, ya birbirlerini yok edebilirler ya da daha güçlü olanın daha zayıf olanı yutmasıyla birleşebilirler.” ifadelerini kullandı.

Toz şeytanları Dünya’da da oluşabiliyor be dalaz veya dalas adlarıyla da biliniyor. Bunlar sıcak havanın yükselerek daha soğuk hava katmanlarıyla etkileşime girmesi sonucu oluşuyor. Bilim insanlarına göre toz şeytanları, rüzgar yönleri ve hızları gibi atmosferik koşulların ipuçlarını veriyor. Ayrıca bunların Mars atmosferindeki tozun yaklaşık yarısından sorumlu olduğu aktarılıyor.

İlk kez 1970’lerde gözlemlendi

Perseverance, 2021’deki inişinden bu yana pek çok kez toz şeytanı gözlemi yaptı. Hatta 27 Eylül 2021’de kaydedilen bir olayda, Jezero Krateri tabanında hortumların dansı sırasında aracın üzerindeki SuperCam mikrofonu bir Mars hortumunun sesini ilk kez kaydetmeyi başardı.

Mars’ta toz şeytanlarını belgelemek kolay değil. Bilim insanları ne zaman ortaya çıkacaklarını önceden bilemiyor. Bu yüzden Perseverance, çevresini sürekli olarak gözlem altında tutuyor. Bu minik hortumların ömrü ise kısa sürüyor ve genelde 10 dakikayı geçmiyor. Öte yandan Mars'taki toz şeytanlarını ilk kez 1970’lerde NASA’nın Viking uyduları görüntüledi. 1997’deki Pathfinder göreviyle ise bu hortumlar ilk kez yüzeyden gözlemlendi ve bir tanesi doğrudan iniş aracının üzerinden geçti. Daha sonra Spirit ve Opportunity gibi gezginler de benzer gözlemler yaptı. Günümüzde ise hem Perseverance hem de Gale Krateri’ndeki Curiosity aracı, bu hava olaylarını düzenli olarak belgeliyor.