Dev Macellan Teleskopu evrenin gizemlerini keşfetmeye hazırlanıyor

Cevabı Bilinmeyen Sorulara Cevap Arayacak
Birkaç Nesil Boyunca Faaliyet Gösterebilir
Diğer Teleskoplarla İş Birliği Yapacak
Yorumlar

ABD'nin öcülüğünde Avustralya, Brezilya, Kore ve Şili tarafından ortaklaşa yürütülen milyar dolarlık Dev Macellan Teleskopu projesi için geçtiğimiz eylül ayında önemli bir aşama kaydetti. Arizona Üniversitesi'ndeki Richard F. Caris Ayna Laboratuvar'ından çıkan iki dev ayna Şili'deki Las Campanas Gözlemevi'ne doğru yola çıktı. Şimdiye kadar inşa edilmiş en büyük gözlem aletlerinden birinin parçası olacak olan bu dev aynalar daha sonra yanlarına eklenecek 5 ayna ile birlikte Dev Macellan Teleskopu'nu oluşturacak. 2023 yılında ilk kez faaliyete geçecek olan teleskop, NASA'nın Hubble Uzay Teleskopu'ndan 10 kat daha net görüntüler toplayarak insanlığa uzay ve gezegenler hakkında detaylı bilgiler sunacak.

Dev Macellan Teleskopu evrenin gizemlerini keşfetmeye hazırlanıyor

Cevabı Bilinmeyen Sorulara Cevap Arayacak

Teleskopun geliştirilmesi ve kullanıma hazır hale getirilmesinden sorumlu olan Dev Macellan Teleskopu Örgütü(DMTÖ)'nden operasyon ve dış ilişkilerden sorumlu başkan yardımcısı Dr. Patrick McCarthy, teleskopla ilgili düşüncelerini ve gelişmeleri Engadget'a verdiği demeçle paylaştı. "Yeni şeyleri keşfetmek için büyük teleskoplar inşa ediyoruz" diyen McCarthy, astronominin diğer bilimlerden farklı olduğunu düşünüyor. Fizikçilerin, hızlandırıcıları kurdukları anda hangi atom altı parçacıklara bakacaklarını bildiklerini kaydeden McCharty, Dev Macellan Teleskopu ile kendilerinin de henüz bilmediği gökyüzünün gizemlerini görebileceklerine inanıyor.

Patrick McCarthy'ye DMT ile diğer gezegenlerin ve yıldızlarının yapısının, suya sahip bir yeryüzüne sahip olup olmadıklarının kısacası şu an için cevaplanamayan soruların yanıt bulabileceğini düşünüyor. Ayrıca ''Evrende yalnız mıyız?'' sorusuna cevap bulmamızı sağlayacak olan DMT; kıtalar, hava durumu ve biyokimya hakkında da insanlığa yardımcı olacak. Tabi McCarthy'nin bu beklentisinin kaynağı DMT'nin muazzam boyutu ile yüksek kaliteli verileri sunabilme yeteneğine dayanıyor. Yaklaşık 8.3 metre çapında bir monolit aynanın merkeze yerleştirileceği dev teleskopta merkezin etrafında aynı aynadan 6 adet daha bulunacak. Montaj tamamlandıktan sonra dev teleskop 26 metre çapında bir yapıya sahip olacak ve 368 metrekarelik alanı kaplayacak.

DMT'nin büyüklüğünü daha iyi anlamak adına yaklaşık 30 yıldır çalışmalarını sürdüren Hubble Uzay Teleskopu'nun ayna ışık aralığının sadece 2.5 metre olduğunu belirtmekte fayda var. Tabi böylesine büyük boyutlarda aynalar hazırlamak ve aynaların cilalanmasında nanoölçek boyutunda hassasiyet ile hazırlanan bir dalga boyu ışık kullanmak aynaların ve teleskopun yapım sürecini uzatıyor. DMTÖ başkanı Dr. Robert Shelton'ın açıklamasına göre her bir ayna camının yapımı yaklaşık 7 yıl sürüyor. Camın yapım sürecini anlatan Robert Shelton, ilk önce Japonya'daki Ohara şirketinin bir yıllık çalışması sonucunda ürettiği borosilikat camının DMTÖ tesislerine geldiğini ve bu tesislerde camın parabolik yapıya kavuşması için fırın platformlarında döndürüldüğünü dile getirdi. Sonrasında 6 aylık bir soğuma sürecinden geçen cam DMT'nin aynası olarak görev yapabilmek için birkaç yıl süren ve son derece titiz uygulamaları gerektiren bir süreçten daha geçiyor.

Birkaç Nesil Boyunca Faaliyet Gösterebilir

Tüm bu uzun ve zorlu sürecin sonunda oluşturacaklarını teleskopun ''önümüzdeki 50 yıl boyunca evrenin yeni keşiflerini ortaya çıkarmasını'' bekleyen Robert Shelton; programlama ve elektronik alanlarındaki gelişmelere bağlı olarak teleskopta düzenlemeler yapacaklarını ve böylece teleskopun insanlığa birkaç nesil boyunca hizmet sunabileceğini vurguluyor. Bununla birlikte insanların her zaman daha büyük teleskoplar üretmeye çalıştıklarını belirten Patrick McCharty ise insanların eninde sonunda 100 metre çapına sahip dev teleskoplar inşa edebileceğini düşünüyor. Aslında McCharty bu düşüncesinde son derece haklı zira gerçekten de DMT çalışmaya başladıktan sadece iki yıl sonra, Avrupa Güney Gözlemevi'nin ürettiği ve 978 metrekarelik alana yerleştirilecek olan dev teleskopun faaliyete geçmesiyle birlikte, dünyanın en büyük teleskopu unvanını kaybedecek.

Avrupa Güney Gözlemevi'nin dev teleskopu 2024'ün sonlarına doğru çalışmaya başlayacak

Işığı, optik ve yakın kızılötesi aralıkta izlemek üzere tasarlanan DMT, sahip olduğu uyarlanabilir optiği sayesinde daha eski teleskoplar için sorun teşkil eden atmosferik bozulma durumuyla karşılaşmayacak. Patrick McCharty, atmosferik bozulma etkilerine bağlı olarak yaklaşık yarım metre ilerledikten sonra teleskopların çözünürlük güçlerinin aynı olduğundan ve teleskopun potansiyelini fark edememekten şikayet etse de uyarlanabilir optik ile, bozulmaları algılamak ve bunları ortadan kaldırmak için lazerler kullanabileceklerini de ekliyor. Böylece DMT her koşulda son derece net görüntüler sağlayabilecek.

Diğer Teleskoplarla İş Birliği Yapacak

Tabi DMT kullanılabilir hale geldikten sonra tamamen tek başına çalışmayacak. DMT'nin yer alacağı Las Campanasa Gözlemevi diğer teleskoplarla hem yerden hem de uzaydan iş birliği yapacak. Böylece DMT'nin sunacağı verilerle birlikte Güneş sistemi, diğer gezegenler ve uzay araçlarına ait bilgiler detaylı bir şekilde tamamlanırken diğer gözlem araçlarının yetersiz kaldığı noktalarda DMT ile elde edilen veriler çok büyük bir önem taşıyacak. DMTÖ ekibi Şili'nin Cerro Pechon bölgesinde inşa edilen, DMT'ye birkaç yüz kilometre uzaklıkta yer alacak olan LSST isimli teleskop ile çalışmayı da heyecanla bekliyor. Gün içinde LSST gökyüzünde hareket eden veya parlaklığı değişen objeleri tararken DMT ise daha sonra bu objelere yakından bakacak. Böylece doğrudan sonuca odaklı bir çalışma yöntemi izlenmiş olacak.

Tabi Dev Macellan Teleskopu'nun gözlemlerine başlaması için daha 6 yıl gibi uzun bir süre var önümüzde ancak dev teleskopun insanlığa sunacağı bilgiler şüphesiz, insanlığın uzayı kavraması ve uzaydaki geleceği için son derece önemli olacak.