Saatte 200 milyon kilometre hıza ulaşan uzay rüzgarları keşfedildi

Bir grup astrofizikçi evrenin bilinen en hızlı ultraviyole rüzgarlarını keşfettiklerini açıkladı. Çalışmalarını Monthly Notices of the Royal Astronomical Society üzerinden yayımlayan araştırma grubunda bir de Türk astronom vardı.

Hızı saatte 200 milyon kilometreyi geçebilen rüzgarlar bir kara deliğin yakınlarında tespit edildi. York Üniversitesi'nden astronom Jesse Rogerson, ışık hızının beşte biri hızındaki bu rüzgarlardan dahi daha hızlı rüzgarların olabileceğini ifade etti.

Uzayda nasıl rüzgar olabilir?

Uzay rüzgarları Dünya'dakilerden çok farklılar. Dünya rüzgarları sıcaklık ve basınç farklılıkları sonucu meydana gelirken uzay rüzgarları ultraviyole ışınlar tarafından sürüklenen maddelerden dolayı oluşuyor. Rüzgarların kaynağıysa etrafındaki materyal topluluğuyla birlikte kuasar olarak isimlendirilen süper kütleli kara delikler.

İlk kez 1960'lı yıllarda keşfedilen kuasarlar evrenin en parlak cisimleri olarak biliniyor. Güneş'in milyarlarca katı daha fazla kütleye sahip olan kuasarların evrenin en genç, en hareketli dönemlerinde oluştuğu düşünülüyor. Güneş'in yüzeyinden dahi daha sıcak olan kuasarlar evrenin en hızlı rüzgarlarını oluşturan kaynak olarak biliniyorlar.

Rüzgarlar nasıl tespit edildi?

Araştırmacılar rüzgarların tespiti için Sloan Digital Sky Survey tarafından toplanmış kuasar verilerini kullandılar. Kuasarların etrafındaki hareketliliği mor-ötesi ışınımlar yardımıyla analiz eden astronomlar yaklaşık 300 tane aday rüzgara ulaştılar. Daha sonra bu rüzgarlar arasından en önemli 100 rüzgarı seçen araştırmacılar rüzgarları Hawaii ve Şili'de bulunan Gemini gözlemevlerinde incelediler.

Araştırma grubundan Prof Patrick Hall, aynı zamanda daha düşük hızlı uzay rüzgarlarının da keşfedildiğini açıkladı. Evrenin en hızlı rüzgarıyla birlikte yine aynı kuasarda saatte 140 kilometre hızına ulaşan başka bir uzay rüzgarının da keşfedildiğini açıklayan Hall, kuasarlar üzerindeki çalışmalarına devam edeceklerini belirtti.

Araştırma grubunda bir de Türk vardı

Kuasar rüzgarlarının oluşumu ve kara delikler üzerine yapılan çalışmada Kanada York Üniversitesinden Dr. Jesse Rogerson, Dr. Patrick Hall, Dr. Paola Hidalgo, Dr. Patrik Pirkola ve Pensilvanya Eyalet Üniversitesi’nden Dr. W. Niel Brandt ile beraber Erciyes Üniversitesi'nden Yrd. Doç Dr. Nurten Filiz Ak da yer aldı. Araştırmanın Kanada Temel Bilimler ve Mühendislik Araştırma Konseyi, ABD Ulusal Bilim Fonu ile Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından desteklendiğini belirten Ak şu ifadeleri kullandı:

"Bu kara delikler güneşin kütlesinden birkaç milyar kat daha büyük bir kütleye sahipler. Etraflarındaki, yeterince yakında bulunan her şeyi yutabiliyorlar. Bu yutma süreci de tıpkı 1-2 yaşında bir çocuğun kendi kendine yemek yemesine benziyor; tabağındakilerden çoğu etrafa saçılırken, az bir kısmı midesine gidiyor. Kuasarlar da etraflarındaki maddeleri yutarken güçlü rüzgarlar oluşuyor ve bu rüzgarlar sayesinde maddenin bir kısmını etrafa saçıyorlar. Biz de bu rüzgarları inceleyerek kara delikleri anlamaya çalışıyoruz. Bu kuasarda şimdiye kadarki en hızlı rüzgarı keşfettik. Ayrıca çok daha yavaş olan bir başka rüzgarın da yeni oluştuğunu gözlemledik. Yeni oluşan rüzgarın hızı yaklaşık 140 milyon kilometre. Daha sonra neler olacağını görmek için bu kuazarı gözlemeye devam edeceğiz."

Yorum Yaz Paylaş Tweetle