Son derece nadir görülen “Einstein halkası” keşfedildi

590 milyon ışık yılı uzaklıkta
Einstein’ın genel görelilik teorisi bir kez daha doğrulandı
Yorumlar

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

Son derece nadir görülen “Einstein halkası” keşfedildi — Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) karanlık evreni incelemek üzere 1 Temmuz 2023’te uzaya fırlattığı **Euclid Uzay Teleskobu**, kozmosun derinliklerinde çarpıcı bir keşfe imza attı. Euclid, evrenin genişlemesini ve karanlık madde ile karanlık enerjinin etkilerini araştırmak için çıktığı yolculuğunda, bilim dünyasını heyecanlandıran nadir bir **Einstein halkası** görüntülemeyi başardı.

Euclid, Eylül 2023'te henüz test aşamasındayken Dünya’ya ilk görüntülerini gönderdi. Bu görüntüler özellikle net olması için çekilmemişti, ancak ESA bilim insanlarından Bruno Altieri, bulanık verilerin içinde olağanüstü bir yapının ipuçlarını fark etti: “İlk gözlemde bile bunu görebiliyordum, ancak Euclid bölgede daha fazla gözlem yaptıktan sonra mükemmel bir Einstein halkası görebildik.”

590 milyon ışık yılı uzaklıkta

Bu Einstein kalkası, NGC 6505 olarak adlandırılan ve Dünya’dan yaklaşık 590 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir galakside keşfedildi. Kozmik ölçekte "yakın" sayılabilecek bu galaksi uzun zamandır biliniyordu, ancak çevresini saran ışık halkası şimdiye kadar hiç gözlemlenmemişti. Euclid'in yüksek çözünürlüklü görüntüleme kapasitesi, bu halkayı gün yüzüne çıkarmayı başardı.

Einstein’ın genel görelilik teorisi bir kez daha doğrulandı

Bu nadir görülen fenomen, Albert Einstein'ın genel görelilik teorisinin öngördüğü olaylardan biri. Einstein, uzaydaki büyük kütleli cisimlerin ışığı bükebileceğini ve bir mercek gibi davranarak uzaktaki nesneleri büyütebileceğini teorik olarak ortaya koymuştu.

ESA Euclid Proje Bilimcisi Valeria Pettorino, keşfin Euclid’in gücünü kanıtladığını vurgulayarak “Bu halkanın ilk kez 1884 yılında keşfedilen, iyi bilinen bir galakside gözlemlenmiş olmasını çok ilgi çekici buluyorum... Bu da Euclid'in ne kadar güçlü olduğunu, iyi bildiğimizi düşündüğümüz yerlerde bile yeni şeyler bulabildiğini gösteriyor” diyor.

Euclid, evrenin kozmik tarihi boyunca nasıl genişlediğini ve oluştuğunu keşfederek, yerçekiminin rolü ve karanlık enerji ile karanlık maddenin doğası hakkında daha fazla şey ortaya çıkaracak. Teleskop, gökyüzünün üçte birini tarayarak 10 milyar ışık yılı ötesine uzanan milyarlarca galaksiyi haritalandırmayı hedefliyor.

Bilim insanları, bu süreçte 100.000’den fazla güçlü kütleçekimsel mercek keşfetmeyi bekliyor. Şimdiye kadar 1000'den az güçlü mercek biliniyordu ve daha da azı yüksek çözünürlükte görüntülenmişti. 14 Şubat 2024'te resmi gözlemlerine başlayan Euclid, evrenin en büyük 3D haritasını çıkarmaya başlamış durumda.