James Webb, en eski iki kara delik birleşmesini tespit etti

Kara delik büyümesinde birleşmenin rolü
MIT'nin ilkel kara deliklere dair kavrayışı
Yorumlar

Deniz Çakmak

Haber Editörü

James Webb, en eski iki kara delik birleşmesini tespit etti — Cambridge Üniversitesi'nden araştırmacılar, **James Webb Uzay Teleskobu**'yla şimdiye kadar görülen en eski kara delik birleşmesini tespit etti. Biri **Güneş'ten 50 milyon kat daha büyük**, diğerinin de ona yakın büyüklükte olduğu saptanan iki kara deliğin, **Büyük Patlama'dan 740 milyon yıl sonra birleştiği tespit edildi.** Büyük Patlama'dan bu kadar kısa bir süre sonra bu kadar büyük kara deliklerin keşfedilmesi, kara deliklerin **çok hızlı büyüdükleri** anlamına geliyor.

Cambridge Cavendish Laboratuvarı ve Kavli Kozmoloji Enstitüsü'nden çalışmanın başyazarı Dr. Hannah Ubler, basın bülteninde şunları söyledi: "Kara deliğin yakınında hızlı hareket eden çok yoğun gazın yanı sıra, kara deliklerin tipik olarak birikim dönemlerinde ürettiği enerjik radyasyonla aydınlatılan sıcak ve yüksek derecede iyonize gaza dair kanıtlar bulduk."

James Webb Uzay Teleskobu'nun son gözlemleri, Evren'in sadece 740 milyon yaşında olduğu bir zamanda yer alan iki galaksinin ve onlara ait süper kütleli kara deliklerin devam eden birleşmesini gösterdi. ZS7 olarak adlandırılan bu sistem, Webb'in benzersiz gözlem yetenekleri sayesinde tespit edilebildi.

Gökbilimciler, özel spektrografik özelliklerini inceleyerek aktif olarak beslenen kara delikleri tespit edebildi. Ancak bu özellikler Dünya merkezli teleskoplar ile görülemiyor. Yalnızca James Webb Uzay Teleskobu'nun gelişmiş araçları kullanılarak tespit edilebiliyor.

ZS7 sistemindeki kara deliklerden biri 50 milyon Güneş'e eşdeğer bir kütleye sahip. Diğer kara deliğin kütlesinin de benzer olduğu düşünülüyor ancak, yoğun gaz bulutunun içinde olduğu için ölçülmesinin daha zor olduğu belirtiliyor.

Kara delik büyümesinde birleşmenin rolü

Bu bulgular, evrenin başlangıç zamanlarında bile birleşmenin kara deliklerin hızlı büyümesinde önemli bir rol oynadığını gösteriyor. Ubler, "Diğer Webb bulguları ile birlikte, uzak evrendeki aktif, devasa karadeliklerin varlığı, devasa karadeliklerin galaksilerin evrimini en başından beri şekillendirdiğini de gösteriyor." sözleriyle açıklıyor.

Bu iki kara delik birleştiğinde, uzay-zamandaki dalgalanmalar olan yerçekimsel dalgaları yaratıyor. Yakın zamanda Avrupa Uzay Ajansı tarafından yerçekimsel dalgaları incelemek için ilk uzay tabanlı gözlemevi olarak onaylanan Lazer İnterferometre Uzay Anteni (LISA) gibi geleceğin gözlemevleri, bu dalgaları tespit edecek.

Bu şaşırtıcı keşif, Galaxy Assembly programıyla NIRSpec İntegral Alan Spektroskopisi kullanılarak elde edildi. Araştırma, büyük kara delikler ile onlara ev sahipliği yapan galaksiler arasındaki evrenin birinci milyar yılında gerçekleşen bağlantıyı araştıracak ve kara delik birleşmelerini, erken kozmik zamandaki sıklıklarını, kara delik büyümesi ve kütleçekimsel dalga üretimindeki rollerini bulmaya ve incelemeye odaklanacak.

MIT'nin ilkel kara deliklere dair kavrayışı

Başka bir çalışmada, MIT gökbilimcileri uzak kuasarları incelemek için James Webb Uzay Teleskobu'nu kullandılar ve kara deliklerin kökenlerine dair yeni bir kavrayış kazandılar. 13 milyar yılı aşkın bir süreye yayılan gözlemleri, bu kuasarlara güç veren kara deliklerin, ev sahibi galaksilerden çok daha büyük olduğunu gösterdi. Bu da kara deliklerin hızlı büyümeleriyle ilgili soruları ateşledi.

MIT'nin Kavli Enstitüsü'nden Minghao Yue, bu kara deliklerin, hızla madde tüketen "tohum kara deliklerinden" kaynaklanmış olabileceğini öne sürüyor. Muhtemelensüpernovalardan veya gaz bulutlarının doğrudan çökmesiyle oluşan bu ilkel tohumlar, kozmik maddeyi tüketerek devasa kara deliklere dönüşmüş olabilir.

MIT'in bulguları, kara deliklerin erken evrendeki ev sahibi galaksilerden önce kütle kazanmış olabileceğini göstererek önceki varsayımlara meydan okuyor.